چکیده:
نورالدین عبدالرحمن جامی ((ع)81ـ889ق.)،یکی از معدود سخن سرایان نامی و از
بزرگ شاعران فارسی نهمین قرن هجری است که با داشتن مذهب حنفی درباب محبت امام
علی(ع) سخن رانده و نشان افتخار عشق و تولای آن حضرت را در جای جای اشعار گوناگون
خود حک کرده است.
با آن که جامی عالم و عارفی درباری بود و با سیاست و مملکت داری نیز آشنا و نفوذ رو
به گسترش تشیع را در قرن نهم از جانبی و تساهل مذهبی و ارادت بی چون و چرای سلسله
تیموریان را به ائمه اطهار(ع)، سادات و علما از جانب دیگر، به خوبی درک می کرد،
اما دقت در اشعار علوی، حسینی و در یک کلام ولایی او شایبه هر نوع سیاسی کاری و
ظاهرسازی را رد می کند و سوز و گداز عاشقانه و ژرف را عرضه می دارد. البته این مطلب
به مفهوم شناخت صحیح و غیرقابل نقد وی از اهل بیت(ع) به ویژه امام علی(ع) نیست چنان
که نگرش وی به تشیع و اظهارات وی درباره راه و رسم شیعیان دارای تأمل ها بلکه
ایرادهای جدی و غیرقابل دفاع می باشد که بدان اشاره خواهد شد.
پیش از پرداختن به جلوه ارادت جامی نسبت به امیرالمؤمنین علی(ع) و دیدگاه وی نسبت
به تشیع علوی، نگاهی گذرا به شخصیت و مذهب وی، ابعاد بیش تری از اندیشه و تفکر او
را روشن ساخته و درکی صحیح و همه جانبه تر از نفوذ معنوی و عاطفی آن امام همام(ع)
در میان اندیشمندان فرهیخته اهل سنت قرن نهم فرا روی ما قرار می دهد.
خلاصه ماشینی:
"او حتی همان اندک بددهنان و لعن گویان منسوب به تشیع را نیز مسلمان دانسته، تمامی احکام اسلامی از جمله حقن دما، حرمت نفوس و ناموس و حفظ اموال آن ها را مطمح نظر قرار داده بر حفظ وحدت اسلامی و عدم سوء استفاده جهال و فرصت طلبان از مشتی اختلافات بین دو مذهب تشیع و تسنن انگشت تأکید نهاده است: هر که شد ز اهل قبله بر تو پدید که به آرده نبی گردید گرچه صد بدعت و خطا و خلل بینی او را ز روی علم و عمل مکن او را به سرزنش تکفیر مشمارش ز اهل نار و سعیر ور ببینی کسی ز اهل صلاح که رود راه دین صباح و رواح به یقین ز اهل جنتش مشمار ایمن از روز آخرش مگذار([34]) امتیاز دوم جامی در این است که اهل سنت و پیروانش را «از مقابله به مثل» با آن دسته از شیعیان، که به گفته وی «صبح و مسا» لعن خلفا و برخی اصحاب «ره هدا» می کنند، بر حذر داشته، از نفرین بزرگان شیعه به شدت نهی می نماید: ورشود با یکی ز صحب نبی در مقام جفا و بی ادبی زان حکایت به لطف منعش کن با وی از حکم شرع گوی سخن لب به گفتار ناسزا مگشای ناسزا را به ناسزا مزدای به تعصب مگوی دشنامش جز به حسن ادب مبر نامش چه عجب کز وی آن کلام فضول درگذراند بهر روح رسول تو مؤاخذ شوی به آن هذیان که تو را یافت بر زبان جریان اهل بیت طهار تند این ها نور چشم بصارتند این ها اختر برج شرع و ایمانند گوهر درج صدق و احسانند بهره مندند از نبی نبیه کالولد گفته اند «سرابیه» همه جزوند زان چراغ سبل هست در جزو شمه ای از کل([35]) n پی نوشت ها 1ـ عبدالواسع نظامی باخرزی، مقامات جامی، مقدمه، تصحیح و تعلیقه نجیب مایل هروی، تهران، نشر نی، 1371، صفحات متعدد 2ـ همان،ص 175/میرزا محمدباقرخوانساری، روضات الجنات، قم، اسماعیلیان، 1390ق، ج3، ص 115 3ـ عبدالواسع نظامی باخرزی، پیشین، ص 168 / نورالدین عبدالرحمان جامی، مثنوی هفت اورنگ، تصحیح مرتضی گیلانی، تهران، سعدی، 1368، ص 178 4ـ جامی، پیشین، ص 178 / نظامی باخرزی، پیشین، ص 166 ـ 168 5ـ ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، تهران، فردوسی، 1356، ج 4، ص 57 6ـ این رباعی اکنون نیز بالای در ورودی روضه منسوب به امام علی(ع) در مزار شریف، مرکز ولایت (استان) بلخ افغانستان مکتوب است."
(پژوهیار, 
, 
, 
)
