چکیده:
با گسترش زبان ترکی در ایران عصر صفوی و نیاز به این زبان برای برقرار داشتن
ارتباطات با کشورهای ترک زبان همسایه، شماری فرهنگ لغت در این دوره تالیف شد تا
یادگیری ترکی و فهم کلمات دشوار این زبان را در متون مختلف آسان سازد . فرهنگ
نصیری یکی از این فرهنگهاست که دو تن از منشیان درباری عهد صفوی با هدف یاد شده
تالیف کرده اند که تنها نسخه ی خطی آن را دکتر حسن جوادی و دکتر ویلم فلور با همکاری
چند تن دیگر اخیرا تصحیح و نشر کرده اند. قصد در این مقاله معرفی اجمالی و سپس
نقدی بر این کتاب است که ضمن آن نمونه هایی از خطاهای متعدد عجیب آن نقل خواهد
شد. نتیجه گیری نگارنده این است که آنچه مصححان محترم انجام داده اند، اززش علمی
ندارد و چیزی جز اتلاف پول در بر نداشته است.
Along with the spread of Turkish in Iran under the Safavids and the need to know this language for communicating with the neighbouring Turkish states, a number of dictionaries were compiled in this period in order to facilitate the learning of this language or to facilitate the comprehension of difficult Turkish words, in various subjects written in this language.
The Nasiri Farhang (Nasiri’s Dictionary) is one of the Turkish-Persian dictionaries written by two court secretaries in the Safavid period towards this same goal. Its only manuscript has recently been amended and sent to the market by Hasan Javadi, and Willem Floor in collaboration with several others.
My intention in this article is a brief presentation and then a critique of this book, quoting samples of its numerous strange mistakes. My conclusion is that what the respected editors have done is of little scholarly importance, resulting in nothing but waste of money.
خلاصه ماشینی:
"فرهنگ نصیری یکی از فرهنگهای ترکی به فارسی است که در این دوره تـألیف شده است و آقایان دکتر حسن جوادی و دکتر ویلـم فلـور بـا همکـاری پروفسـور مصطفی کاچالین ، رئیس انجمن زبان ترکی در کشور ترکیه (TDK)، و چند تن دیگر تنها نسخة موجود آن متعلق به دانشگاه تهران را تصحیح کرده و انتشارات کتابخانـة مجلس شورای اسلامی و انتشارات آیدین تبریز مشترکا آن را چاپ و نشر نموده اند.
کلمة گجه را نیز مصححان در کتاب به صورت گچه (با چ) آورده انـد کـه کـاملا غلط است ، زیرا این کلمه در تمامی شاخه های زبـان ترکـی بـا حـرف « »ج تلفـظ می شود و اگر مؤلف می خواست آن را با حرف «چ» ضـبط کنـد، مثـل نمونـه هـای فراوان دیگر روبروی آن عبارت «با جیم عجمی » را می نوشت کـه همـان حـرف چ است .
٦ (یونس امره : ٥٤) جالب اینکه در برخی نمونه های شعری ، این کلمه با واژه دامو یـا تـامو (جهـنم ) آمده است که به نقل یک نمونه از عمادالدین نسیمی ، شاعر حروفی کشـته شـده در قرن نهم ، بسنده می کنم : اوچماق ایله رضوان بنم ، دامو ایله نیران بنم دانا ایله نادان بنم ، هم این و هم آن اولموشام (نسیمی ، دیوان اشعار ترکی ، ص ٣٢٨) که ترجمة منظوم آن به فارسی چنین است : با جنتش رضوان منم ، با دوزخش نیران منم دانا منم ، نادان منم ، هم این و هم آن گشته ام یا آن جا که مؤلف واژة قولان را به کوره خر ترجمه کرده (ص ١٨٢)، مصححان در پاورقی نوشته اند: «کوره خر به معنی گوزن است »!"