چکیده:
هدف تحقیق حاضر بررسی تفاوت هویت جنسیتی مادران و دختران و نقش رسانههای جمعی در این تفاوتها است. این پژوهش بر پایهی نظریهی گیدنز و جنکینز دربارهی هویت جنسیتی، شیوههای هویتیابی و تضاد بین سنت و مدرنیته استوار بوده و به روش پیمایشی و با استفاده از تکنیک پرسشنامه انجام شده است. حجم نمونه 384 نفر از شهروندان شهر رشت بوده که بااستفاده از روش نمونهگیری طبقهای متناسب با حجم نمونه از 5 منطقه شهر رشت انتخاب شدهاند. نتایج تحقیق نشان داد که مادران میزان هویت جنسیتی بالاتری نسبت به دختران دارند. این تفاوتهای هویتی بین دو نسل مادران و دختران در ابعاد مختلف میزان و انگیزه استفاده از رسانهی ملی، ماهواره و شبکههای اجتماعی مجازی نیز مشاهده میگردد. هر چند، بین دو نسل بر حسب میزان استفاده از اینترنت تفاوتی از نظر هویت جنسیتی مشاهده نگردید. میتوان نتیجه گرفت که رسانههای جمعی بر هویت جنسیتی مادران تأثیر کمتری نسبت به دختران دارند؛ زیرا که مادران بهعنوان نسل سنتی، هویت شکل یافتهتری از دختران خود دارند و دختران در معرض دگرگونیهای هویتی بیشتری در اثر استفاده از رسانهها قرار دارند.
خلاصه ماشینی:
بهعبارت دیگر سئوال اصلی که این تحقیق در صدد پاسخگویی است، چنین است: تفاوتهای نسلی (مادران و دختران) در استفاده از رسانههای ارتباط جمعی و آگاهی نسبت به هویت جنسیتی در شهر رشت چگونه است؟ و رسانههای جمعی بهعنوان انتقالدهندهی عناصر فرهنگی و همهگیر در زمینهی شناخت هویت جنسیتی در بین دو نسل دختران و مادران شهر رشت چه نقشی ایفا میکنند؟ پیشینه پژوهش الف) تحقیقات داخلی نتایج حاصل از پژوهش عریضی و همکاران (1385)، با عنوان «ماهواره و هویت جنسیتی دختران جوان (مطالعهی موردی: دختران دبیرستانی منطقهی 5 شهر تهران)»، نشان میدهند که بین وجود ماهواره در منزل و هویت جنسیتی رابطه وجود دارد و همچنین بین میزان استفاده از ماهواره و نگرشهای جدید به هویت جنسیتی نیز رابطه وجود دارد (عریضی و همکاران، 1385: 100-76).
یافتههای پژوهش پریر 2 (2006)، با عنوان «هویت جنسیتی دختران و رسانهها: رویکرد فمنیستی و هویت» نشان میدهد که با توجه به ارزش فرهنگ عامه و رسانهها در زندگی زنان جوان، میتوان از این منابع بهطور خلاقانه برای کمک به ایجاد تصور جدیدی از هویت جنسیتی استفاده نمود (پریر، 2006: 11-1)؛ پریر (2012)، در پژوهش دیگری با عنوان «جدایی از محبت: به سوی تضاد اخلاقی در رویکرد فمنیستی» نشان میدهد که هر چه میزان مصرف دختران جوان از رسانهها بالاتر میرود، رضایت آنها از هویت جنیستی Grewal Moud Perrier کاهش مییابد، زیرا به نظر محقق اکثر برنامههای رسانهها در جهت دلسرد کردن دختران از داشتن حقوق برابر با مردان برنامهریزی شده است (همان، 2012: 6-5).