چکیده:
در پژوهش حاضر، با توجه به فرایند جهانیشدن اقتصاد و ضرورتهای فضایی- کالبدی شهرها در این فرایند، در گام نخست ادبیات موجود در زمینة منطق استقرار فضایی کارکردهای شهری در عصر اقتصاد دانشبنیان و ساختارهای شهر چندهستهای بررسی شده است و در گام دوم، با شناختی دربارة ضرورتهای پیکربندی مجدد کارکردهای شهری بهعنوان بخشی از افزایش توان در عرصة رقابت جهانی، شاخصها درمورد شهر تهران بهکار گرفته و بررسی و تحلیل شده است. در این راستا، با استفاده از روشهای مختلف نرمافزاری و محاسباتی (مانند AHP_Phazzy، Janks و...)، پیکربندی فعالیتهای شهری در تهران مشخص شده و درنهایت با عملیات رویهماندازی لایهها، مقایسهای تطبیقی از استقرار کارکردهای سنتی و برتر ارائه شده است. محدودة مورد مطالعه شهر تهران درون محدودة شهری است و جامعة آماری شامل بیش از 6500 شرکت ارائهدهندة خدمات برتر به تفکیک 7 دسته شرکتی و تمامی فعالیتها و کارکردهای سنتی در شهر تهران میشود. نتایج پژوهش نشاندهندة پیکربندی متمرکز، تکاندامی و تکهستهای در هر دو بخش کارکردهای منتخب و در عین حال انطباق بیش از 70 درصد حوزة استقرار کارکردهای برتر با خدمات سنتی است. همچنین انتقال هستة کانونی فعالیت از منطقة 12 به مرز مناطق 6 و 7 و همچنین بخشی از منطقة 3 بهویژه در بخش کارکردهای اداری و خدمات برتر قابلمشاهده است؛ یعنی مرکز فعالیتی شهر در عین حفظ ساختار تکهستهای به سمت نیمة شمالی انتقال یافته است.
خلاصه ماشینی:
حال با شرایط یادشده این پرسش مطرح می شود: آیا الگوی چندهسته ای به فرم غالب شهرهای جهانی تبدیل شده است ؟ آیا کارکردهای اقتصاد جهانی در شهرها به تمرکز نیاز دارند؟ اگر این شرکت ها به صورت یک الگوی چندهسته ای توزیع شده اند، این مراکز چگونه نسبت به مجاورت با مرکز تجاری شهر قرار گرفته اند و ترکیب کارکردی آن ها چیست ؟ پیکربندی هسته های شهری در بخش خدمات دانش بنیان و خدمات سنتی در شهر تهران از چه الگویی پیروی می کند؟ آیا می توان این پیکربندی را منطبق بر الگوی چندهسته ای دانست ؟ 1.
در سال های اخیر، بعد از الگوی حومه نشینی ، الگوی فضایی شایان توجه دیگری در مناطق شهری آمریکای شمالی ، اروپا و شرق آسیا شکل گرفته است که در گفتارهای پیتر هال و پین (٢٠٠٦) و کلاسترمن (٢٠٠١) نتیجۀ کنترل اطلاعات و تولید خدماتی محسوب می شوند که جایگزین تولید صنعتی - به عنوان فعالیت اقتصادی غالب شهری – شده اند.
مانوئل کاستلز (١٩٨٩) در کتاب شهر اطلاعاتی ١ خود تحلیل بنیادینی ارائه می دهد از اینکه چگونه پیشرفت در فناوری های اطلاعات ، ارتباطات و حمل ونقل بر راهبردهای مکانی شرکت های خدماتی برتر اثر گذاشته و موجب شکل گیری ساختار شهری جدید چندهسته ای در شهرهای جهانی شده است .
A. , 1991a, Capital restructuring and the new built environment of global cities: New York and Los Angeles, International Journal of Urban and Regional Research, Vol. 15, No. 1, PP.
, 2001, Global city-regions in the twenty- first century, Oxford University Press, New York, PP.