چکیده:
بنیان پژوهش حاضر مبتنی بر پایبندی به عهدنامه ی ١٩٧٥ که از جامعیت و یکپارچگی لازم برخوردار است و برای حل اختلاف بین ایران و عراق دارای اهمیت حیاتی می باشد. روش این پژوهش تاریخی - کتابخانه ای است و در این مسیر مشخص گردید که اختلافات بین دو کشور دارای تاریخی طولانی است . پس از استقلال عراق، منازعات مرزی با ایران افزایش یافت و دو کشور به طور دائم در تلاش برای حل این منازعات با سازوکارهای حقوقی بودهاند که از مهم ترین این اقدامات، انعقاد قرارداد ١٩٧٥ الجزایر می باشد. عهدنامه ی الجزایر با در نظر گرفتن نحوهی تدوین محتوایی و جزئیات حقوقی آن از جامعیت لازم برخوردار است . این قرارداد کامل ترین عهدنامه برای مدیریت دراز مدت اختلافات ژئوپلتیکی بین ایران و عراق است و اروند رود به طور طبیعی یک خط مرزی را تشکیل می - دهد. اگر چه بعضی از دولتمردان فعلی عراق دیدگاه های جدید و گاهی مغرضانه در مورد این قرار داد دارند، به هر حال اجرایی کردن کامل عهدنامه و پایبندی دو کشور به آن پروتکل الحاقی تامین کنندهی منافع جمهوری اسلامی ایران است و دیدگاههای جدید از طرف مقابل به عنوان تهدید تمامیت ارضی ایران می باشد.
خلاصه ماشینی:
"در این مورد می توان نزاع بین ایران و دول حاکم بر عراق در طول تاریخ بر سر منطقه شط العرب (اروندرود) را نام برد که اوج تنش سیاسی ایران و عراق در سال ١٩٦٩ به بعد عمدتا اختلاف مرزی در رودخانه اروند رود بوده است که دولت عراق بر اساس صلاحدید، مرز تالوگ را در این آبراهه ، با پذیرش قرارداد ١٩٧٥ الجزایر و در جهت منافع عراق دید (سعادت بخش ، ١٣٨٠: ٩).
دولت انگلستان بعد از جنگ جهانی اول و اشغال بین النهرین و ایجاد حکومت زادهی خود بر آن سرزمین سیاست خود را زیر نام حکومت عراق دنبال کرد (طالع ، ١٣٩٠: ١) در سال ١٩١٤ کمیسیون تحدید حدود مرزی تشکیل شد و با نگرش تغییر اوضاع و در راستای منافع انگلستان تنها در منطقه ی محمر (بندر خرمشهر) مرز آبی را تالوگ قرار دادند، اما بقیه ی مرز اروند رود بر اساس بند ٢٢ پروتکل ١٩١٣ استامبول در حاکمیت کامل دولت عثمانی بود (کاظمی ، ١٣٦٨: ١٣٦).
با سقوط عبدالکریم قاسم در سال ١٩٦٣ و روی کار آمدن عبدالسلام و عبدالرحمن عارف در روابط ایران و عراق اعتدال حاصل شد و مذاکراتی بین دو کشور در سالهای ١٩٦٦، ١٩٦٧ و ١٩٦٨ صورت گرفت که در اعلامیه ی مشترکی تصمیم به تشکیل کمیسیونی برای توافق در مورد مسائل مربوط به اختلافات مرزی از جمله مهم ترین آنها، تحدید فلات قاره، نحوهی استفاده از آبهای رودخانه های مرزی را گرفتند (سجاد پور و مقدم، ١٣٨٨: ١٣) (حافظ نیا، ١٣٨٨: ٣٥٩)."