چکیده:
این مقاله درصدد است به معرفی و بررسی نمونههایی از «خودزندگینامهنوشت» در ایران باستان بپردازد و با بررسی و تحلیل آنها ضمن کمک به پیشینه این نوع ادبی در ایران، به ویژگیهای خاص فرهنگی این نوع در ایران باستان اشاره نماید. برای دستیابی به این هدف از روش توصیفی- تطبیقی استفاده شده است؛ نخست آثار موردی توصیف شدهاند و پس از مقایسه به بررسی شباهتها و تفاوتها جهت دستیابی به یک متد کلی برای این نوع پرداخته شدهاست. نتیجه پژوهش نشان میدهد که این نوع، ریشه در ایران باستان دارد و در تقسیمبندی انواع آن باید بیشتر به موقعیت و علایق اتوبیوگرافها توجه شود تا زبان و ساختار متن. همانگونه که در ایران باستان نیروهای سیاسی و دینی سبب ایجاد دو نوع متفاوت شدهاند؛ نخست، نوع سیاسی که در کتیبهها مشاهده میشود و از لحاظ محتوایی شاه درصدد است سه عنصر نژاد، فره و هنر خود را در آنها تشریح کند و از لحاظ ساختاری شامل بخشهای مقدمه، متن و موخره هستند که در متن بسیار شبیه هم اما در موخره متفاوتاند؛ دوم، نوع دینی آن بیشتر شامل ابعاد روحانی و اقدامات دینی اتوبیوگراف است و شاهد این ادعا روایتی است که از عروج مانی و کرتیر به آسمان در اتوبیوگرافیها موجود است.
This article introduces and reviews examples of "autobiographical writing" in ancient Iran. Analyzing of them presents history and the specific cultural characteristics of this type in ancient Persia. To achieve this goal is used from descriptive - comparative method. The first works were described and then compared to assess similarities and differences in order to achieve a general method for this type. Results show that this type originated in ancient Persia and should be classified autobiography according to the position and favorite author of autobiography not language and structure of the text. As in ancient Iran religious and political forces have to create two different types، political and religious type. First can be seen in inscriptions that kings try to introduce three elements of race، splendor and arts of themselves. In terms of structure، including the introduction and text and end. They are very similar in the text but are different in the end. Religious autobiographies concluding spiritual life and proceedings for example levitation of Main and Kartir is share in theirs autobiography.
خلاصه ماشینی:
همـان گونـه کـه در ایران باستان نیروهای سیاسی و دینی سبب ایجاد دو نوع متفاوت شده اند؛ نخست ، نوع سیاسی که در کتیبه ها مشاهده میشـود و از لحاظ محتوایی شاه درصدد است سه عنصر نژاد، فره و هنر خود را در آن ها تشریح کند و از لحاظ ساختاری شامل بخش های مقدمـه ، متن و مؤخره هستند که در متن بسیار شبیه هم اما در مؤخره متفاوت اند؛ دوم ، نوع دینی آن بیشتر شامل ابعاد روحانی و اقدامات دینـی اتوبیوگراف است و شاهد این ادعا روایتی است که از عروج مانی و کرتیر به آسمان در اتوبیوگرافیها موجود است .
روایت سوم شـخص در اتوبیوگرافیهای ادبیات کلاسیک ما بسیار رواج داشته و بیشتر از اول شخص مورد توجه بوده است ؛ بـرای مثـال ، «صـائن الـدین علـی 1 Auto 2 Biography ترکه » در دو اثر به نام های «نفثۀالمصدور اول » و «نفثۀالمصدور دوم » مباحثی را مطرح کرده اسـت کـه مـیتـوان آن را دفاعیـات یـا بـه عبارتی توجیه نامۀ او هم نامید که در آن ضمن تبرئۀ خود به معرفی حوادث زندگی خود پرداخته است : «حال آن است که این فقیـر را پنجاه ونه سال از عمر گذشته ، بیست وپنج سال در خدمت برادر بزرگ که یگانۀ عصر خود بودند به تحصیل علوم دینی مشغول شد که پدر بر پدر از دویست سال باز، که تصانیف ایشان در میان است ، بدین علم ها مشغول بوده اند ...