چکیده:
کشور اسلامی سوریه از جمله کشورهای مهم و استراتژیک خاورمیانه است که به دلیل واقع شدن در ساحل شرقی مدیترانه و همسایگی با لبنان، عراق، ترکیه، اردن و فلسطین همواره مورد توجه بوده است .بحران پنج ساله در یکی از با ثباتترین کشورهای جبهه مقاومت منطقه در سالهای اخیر مهمترین حادثه غرب آسیا به شمار میرود. ماهیت متفاوت این بحران با انقلابهای مردمی در کشورهای عربی و حجم مداخله های خارجی و ضرورت بررسی عکس العمل سازمان ملل متحد با توجه به دکترین مسئولیت حمایت و عملیات حفظ صلح توسط این سازمان، رویکرد اعضای دائم شورای امنیت در قبال بحران سوریه؛ از جمله مسائلی است که توجه پژوهشگران زیادی را به خود معطوف کرده است.
سوال اصلی این مقاله آن است که عملکرد و رویکرد شورای امنیـت در قبال بحـران سوریه (2016-2011) متناسـب بـا صـلاحیت و اختیارات آن در منشور ملل متحد چه بوده است؟ فرضیه مقاله بدین ترتیب مطرح می شود که ارزیابی این رویکرد و نوع ارتباط آن با مداخله بشردوستانه به ویژه در قالب دکترین «مسئولیت حمایت» گویای وجود نوعی عدم انطباق منطقی میان برداشت واقع گرایانه از رفتار دولت ها و مداخله بشردوستانه است.
خلاصه ماشینی:
اهمیت عملیات حفظ صلح سازمان ملل متحد و دکترین «مسئولیت حمایت » به عنوان ابزاری برای امنیت بین المللی و استفاده ابزاری قدرت های بزرگ از مفهوم حقوق بشر برای مداخله در امور داخلی سایر دولت ها به منظور تأمین اهداف و منافع ملی و اختلاف نظر عمیق و جدی درباره نحوه ، زمان و مشروعیت مداخله نظامی توسط جامعه جهانی موجب شد تا مداخله بشردوستانه برای مقابله با بحران های بشری به یکی از پویاترین مباحث بین المللی تبدیل شود.
اما استفاده ابزاری قدرت های بزرگ از این مفهوم برای مداخله در امور داخلی سایر دولت ها به منظور تأمین اهداف و منافع ملی شان موجب شکل گیری دیدگاه های مختلف در خصوص نحوه ، زمان و مشروعیت مداخله بشردوستانه شد و در نتیجه تنش های به وجودآمده میان دولت ها به دلیل اختلاف نظر عمیق و اصولی ، جامعه جهانی و در رأس آن سازمان ملل متحد اقداماتی را برای حل و فصل آن در دستور کار قرار داد.
در خصوص بحران سوریه نیز باید اذعان داشت که منافع ملی و نگرانی های استراتژیک قدرت های بزرگ نقش بسیار مهمی در شکل دهی به رایزنی ها و مذاکرات شورای امنیت و هر گونه تصمیم گیری آتی ایفا کرده است و به دلیل برخورداری سوریه از منابع نظامی مهم ، انسجام و اتحاد فرماندهان نظامی و سرویس های اطلاعاتی امنیتی سوریه و حمایت جدی از حکومت اسد و پراکندگی پیروزی تروریست ها در نتیجه شدت عملیات هدفمند ارتش ، همچنان شاهد مقاومت برخی اعضای دائم شورا در قبال تصویب قطعنامه و مداخله نظامی در این کشور هستیم .