چکیده:
ﻧﻈﺎرت ﯾﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻗﻀﺎﯾﯽ، وﺳﯿﻠﻪ ای اﺳﺖ ﮐﻪ دادﮔﺎه ﻫﺎ ﺑﺎ آن ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺣﻮزه ﺣﻘﻮق ﻋﻤﻮﻣﯽ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻗﺮار دادن ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت و اﻗﺪاﻣﺎت اداری اﺳﺖ. ﻗﺒﻞ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم، داﻣﻨﻪ ﻧﻈﺎرت ﻗﻀﺎﯾﯽ ﻣﺤﺪود و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ داﻣﻨﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ از ﻧﻈﺎرت ﻗﻀﺎﯾﯽ وﺳﯿﻊ ﺑﻮد وﻟﯽ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم و ﺑﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﺪن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ، ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪی، اداره ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ، ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻗﺎﻧﻮن و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ دوﻟﺖ، ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ دادﮔﺎه ﻫﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ داﻣﻨﻪ ﻧﻈﺎرت ﻗﻀﺎﯾﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻧﺪ. اﻣﺮوزه در ﻧﻈﺎم ﻫﺎی دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ، اﺻﻞ ﺑﺮ ﻧﻈﺎرت ﭘﺬﯾﺮی اﻋﻤﺎل اداری اﺳﺖ و ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻈﺎرت ﻗﻀﺎﯾﯽ ﺑﻮدن اﻋﻤﺎل و ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت اداری اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد. ﮔﺎﻫﯽ اﯾﻦ اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎت ﺑﺎ ﺗﻮﺟﯿﻬﺎت ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت و اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ و ﻓﻨﯽ دارﻧﺪ و ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﻦ اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎت ﻫﻢ ﺗﻮﺟﯿﻬﺎت ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ دارﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻧﻬﺎدﻫﺎی ﺑﺮآﻣﺪه از ﻓﺮﻣﺎن ﺷﺎﻫﯽ. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻋﻤﺎل و ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﺴﺘﺘﺜﻨﯽ از ﻧﻈﺎرت ﻗﻀﺎﯾﯽ از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ زﯾﺮا ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ دارای اﯾﻦ اﺧﺘﯿﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻈﺎرت ﻗﻀﺎﯾﯽ ﺑﻮدن در ﻣﻌﺮض ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ. ﮔﺮاﯾﺸﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اداره ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻗﺎﻧﻮن"، داﻣﻨﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ از ﻧﻈﺎرت ﻗﻀﺎﯾﯽ را ﮐﺎﻫﺶ و ﻧﻈﺎرت ﭘﺬﯾﺮی را ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻨﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻼش ﺷﺪه ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻈﺎرت ﻗﻀﺎﯾﯽ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی آن و روﯾﻪ ﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮای ﻧﻈﺎرت، ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﻋﻤﺎل و ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ از ﻧﻈﺎرت ﻗﻀﺎﯾﯽ در ﺣﻘﻮق اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آراء ﻗﻀﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ وﺟﻮد دارد، ﺑﯿﺎن ﺷﻮد.
خلاصه ماشینی:
اعمال اداری مستثنی از نظارت قضایی در حقوق انگلستان مریم جعفری کارشناسی ارشد حقوق بین الملل ، دانشگاه پیام نور مرکز بین الملل عسلویه چکیده نظارت یا کنترل قضایی، وسیله ای است که دادگاه ها با آن بر فعالیت نهادهای عمومی در حوزه حقوق عمومی رسیدگی می کنند و در حقیقت به معنی قابلیت تحت کنترل قرار دادن تصمیمات و اقدامات اداری است .
گرایشی که پس از جنگ جهانی دوم ایجاد شده است این است که کشورها تلاش می کنند برای رسیدن به "اداره شایسته " و "حاکمیت قانون "، دامنه اعمال مستثنی از نظارت قضایی را کاهش و نظارت پذیری را گسترش دهند.
اعمال اداری مستثنی، کنترل قضایی، نظارت مقدمه نظارت قضایی فرآیندی است که دادگاه ها به وسیله آن ، صلاحیت نظارت خود را بر فعالیت های نهادهای عمومی در حوزه حقوق عمومی اعمال نموده ١ و قانونی بودن یک عمل دولتی یا اجرای آن را بر اساس شرایط ویژه مشخص می سازد.
محمودی، جواد، حقوق اداری تطبیقی: نظارت قضایی بر مقررات دولتی در انگلستان و فرانسه ، ص ٦٥ به نقل از Mcleod, Ian, "Judicial review" second ed, barry rose law pablishers Ltd, 1998, p.
به طور مثال در سال ٢٠٠٣ دادگاه لردان در دعوایی ٢ علیه تصمیم مدیران زندان درباره مسائل انضباطی، مطابق با رویه پیشین خود آن را غیر قابل نظارت قضایی دانستند و از رسیدگی به آن امتناع کردند؛ اما در این زمینه هم امروزه تغییرات بسیاری اتفاق افتاده است و در حال حاضر دادگاه های انگلستان تمایل زیادی برای پذیرش این دعاوی و رسیدگی به آن دارند.