چکیده:
وضعیت زنان در چند دهۀ اخیر در بیشتر نقاط دنیا پیشرفتهای چشمگیری داشته است. بااینحال، شکاف جنسیتی هنوز در بسیاری از جوامع وجود دارد. این پژوهش، با استفاده از شاخصهای بینالمللی سنجش وضعیت زنان، به بررسی تطبیقی کشورهای اسلامی خاورمیانه و شمال افریقا از حیث توسعۀ جنسیتی، نابرابری و شکاف جنسیتی میپردازد. روش این پژوهش تحلیل ثانویۀ دادههای بینالمللی است که به دو روش تحلیل توصیفی اکتشافی و تحلیل خوشهای انجام گرفته است. تجزیه و تحلیلهای این تحقیق درخصوص وضعیت این کشورهای اسلامی بر دو الگوی اصلی تأکید دارد: اول آنکه، چنانچه مجموعۀ این کشورها را بهعنوان یک کل در نظر بگیریم، شکاف جنسیتی میان آنها بهمراتب بیشتر و برجستهتر از سایر نقاط جهان است. دوم آنکه، تحلیلهای تفصیلی این پژوهش نیز نشاندهندۀ تنوع و تفاوتهای قابل ملاحظه بین این کشورهاست؛ بهطوریکه میتوان آنها را براساس وضعیت زنان در سه شاخص بینالمللی به پنج گروه مجزا تقسیم کرد. در این گروهبندی، کشورهای قطر و کویت در دستۀ یک، کشورهای امارات متحدۀ عربی، تونس، بحرین، عمان، عربستان سعودی و لیبی در گروه دوم، کشورهای لبنان، ترکیه و الجزایر در گروه سوم، کشورهای ایران، سوریه، اردن، مصر، مراکش، پاکستان و عراق در گروه چهارم و یمن و افغانستان در گروه پنجم قرار میگیرند. بر این اساس، به نظر میرسد برای تبیین و شناخت دقیق وضعیت زنان در این کشورها، توجه به تفاوتهای متعدد و ناهمسانی آنها، هم در وضعیت کنونی و هم در روند تحولات وضعیت زنان در سه دهۀ گذشته، ضروری است.
خلاصه ماشینی:
وضعیت زنان در کشورهای اسلامی خاورمیانه و شمال افریقا براساس شاخص های بین المللی رتبه نمره GDI رتبه GDI نمره GII١ رتبه نمره GGI رتبه GGI نام کشور HDI 2015 2015 2015 2G0I1I5 2015 2015 قطر 32 0/998 18 0/524 116 0/645 122 عربستان 134 0/605 56 0/284 118 0/901 39 سعودی امارات متحدة 119 0/646 47 0/232 76 0/954 41 عربی بحرین 45 0/940 99 0/265 51 0/644 123 کویت 48 0/972 54 0/387 79 0/646 117 عمان 52 0/909 113 0/275 53 0/604 135 لبنان 67 0/899 119 -- -- 0/598 138 ایران 69 0/858 137 0/515 114 0/580 141 ترکیه 72 0/902 117 0/359 71 0/624 130 اردن 80 0/860 135 0/473 102 0/593 140 الجزایر 83 0/837 140 0/413 85 0/632 128 لیبی 94 0/950 83 0/134 27 -- -- تونس 96 0/894 122 0/240 48 0/634 127 مصر 108 0/868 133 0/573 131 0/599 136 فلسطین 113 0/860 135 -- -- -- -- عراق 121 0/787 153 0/539 123 -- -- مراکش 126 0/828 145 0/525 117 0/593 139 سوریه 134 0/834 141 0/533 119 0/568 143 پاکستان 147 0/726 160 0/536 121 0/559 144 یمن 160 0/739 158 0/744 155 0/484 145 افغانستان 171 0/600 161 0/693 152 -- -- منبع : گزارش توسعة انسانی سازمان ملل متحد سال ٢٠١٥، گزارش شکاف جنسیتی مجمع جهانی اقتصاد ٢٠١٥ در سال ٢٠١٥، از بین ١٨٨ کشور جهان ، کشورهای اسلوونی ، سـوئیس ، آلمـان ، دانمـارک و اتریش رتبه های ١ تا ٥ را در شاخص نابرابری جنسیتی کسب کرده اند.