چکیده:
مفهوم افسردگی در متون طب سنتی ایران از واژههای مختلفی برداشت میشود. تبیین دقیق مفاهیم این لغات برای تشخیص و درمان صحیحتر اختلالات افسردگی ضروری است. در این مطالعه مروری کیفی، پنج واژه مرتبط با افسردگی یعنی جزع، حزن، خبث نفس، غم و کرب با استفاده از متون و لغتنامههای طب سنتی ایران، فرهنگهای لغت مرجع دوره تمدن اسلامی و کتابهای متاخرین مورد تجزیه و تحلیل محتوایی قرار گرفتهاند. نتایج به دستآمده بیانگر آن است که غم به عنوان منشا سایر حالات روانی، احساس فشردهشدن قلب و خواستن چیزی مربوط به گذشته است که امکان رسیدن به آن وجود ندارد. حزن حالتی است که به دنبال از دسترفتن امر مورد علاقه به وجود آمده و تدریجا تشدید میشود. جزع مرحله شدیدتری از حزن است که فرد با قطع امید از مطلوب بیصبر شده و اعمالی مانند سیلیزدن به صورت و فریادکشیدن را انجام میدهد. کرب، غم ازدیاد یابندهای است که سبب احساس فشار بر قفسه سینه میشود. خبث نفس نیز احساس ناراحتی درونی و گرفتگی خلق بدون علت واضح میباشد. ضمنا «تعاریف لغوی» واژههای معادل افسردگی غالبا دربردارنده توصیف حالت روانی مرتبط با هر یک از واژگان کلیدی هستند، اما «تعاریف طبی» آنها غالبا مبین اثرات فیزیولوژیک این حالتها بر بدن میباشند.
Introduction: Depression is a common psychiatric disorder in the
community. The concept of depression understood from different
words in Traditional Iranian resources. Explaining the concept of
depression synonyms is essential for accurate diagnosis and treatment
of related disorders.
Method: In this qualitative review, content of five depression
synonyms including "Jazaa", "Hozn", "Khobse-Nafs", "Gham" and
"Karb" has been analyzed by using of texts and dictionaries in Iranian
Traditional Medicine, dictionaries references in era of Islamic
civilization and recent books.
Results: In this part conceptions and definitions of each keywords
was set (In compliance with the temporal series of resources) in a
separate table.
Discussin and Conclusion: The results elucidates "Gham" which
is source of other psychiatric disorders, is feeling of heart compression
and wish something related to the last time that there is no possibility
of achieving it. "Hozn" is a grief mood following the loss of a favorite
that gradually increases over time. "Jazaa" is severe stage of "Hozn"
that person be disappointed to his desire and therefore become
impatient and intolerant (doing behaviors like slap in the face and
screaming and ripping the collar.) "Karb" is increasing "Gham" or
sadness that causes a feeling of pressure on the chest. "Khobse-Nafs"
is an inner discomfort and psychological clogging without any
obvious reason. In conclusion, the words in medical resources express
physiological state and in dictionaries express psychological state.
خلاصه ماشینی:
"در این مطالعه مروری کیفی، پنج واژه مرتبط با افسردگی یعنی جزع ، حزن ، خبث نفس ، غم و کرب با استفاده از متون و لغت نامه های طب سنتی ایران ، فرهنگ های لغت مرجع دوره تمدن اسلامی و کتاب های متأخرین مورد تجزیه و تحلیل محتوایی قرار گرفته اند.
با این وجود تعدد واژه های مبین افسردگی در متون طب سنتی ایران (این موارد حداقل عبارتند از جزع ، حزن ، خبث نفس ، غم و کرب ) و پراکندگی مفاهیم مرتبط با آن ها در لابه لای این متون ، نویسندگان مقاله را بر آن داشت تا به تبیین دقیق مفاهیم مرتبط با این واژه ها بپردازند.
یافته ها در این بخش تطورات قرن اول هجری تا زمان معاصر، در مورد واژگان کلیدی مرتبط با افسردگی در منابع طب سنتی و فرهنگ های معتبر به صورت جداول جداگانه طبقه بندی شده اند.
واژه کلیدی غم که مفهوم آن در قرن اول هجری از روی لغات هم خانواده استنتاج میشود (١٢)؛ در سه قرن بعد در تخصصیترین کتاب امراض نفسانی در طب دوران تمدن اسلامی یعنی «مصالح الأبدان و الأنفس » به عنوان مهم ترین اعراض نفسانی و قویترین سبب امراض نفس معرفی شده است (٢٤).
امروزه افسردگی اندوژن معادل این حالت در نظر گرفته میشود؛ در حالی که قرن ها قبل حکیم محمد بن یوسف هروی به این نوع از اختلالات توجه داشته است (٣٩).
کناش فی الطب کشکری (قرن ٤) حدوث غم در قلب است که روح حیوانی به دلیل حزن گرم میشود (ص ٢٨٩)."