چکیده:
در داستانهای معاصر با وجود تحولات تازه، ردپای مردسالاری و زنان گرفتار خشونت، به وضوح دیده میشود. از سوی دیگر شکلگیری هویت زنان نیز متأثر از تصورات و انتظارات اجتماعی است که از طریق خانواده، منابع آموزشی، رسانهها و در مجموع سیاستگذاریهای کلان اجتماعی و فرهنگی به افراد انتقال مییابد. مقالهی حاضر به بررسی خشونت و هویت در داستان هجرت سلیمان نوشته محمود دولتآبادی با بهرهگیری از تئوریهای نقد ادبی فمینیستی و نظریات آنتونی گیدنز و ریچارد جنکینز میپردازد. تکنیک به کار رفته در این پژوهش تحلیل محتوا است. حاصل مطالعه نشان میدهد که در این رمان خشونت نقش اساسی دارد و در قالب خشونتهای جسمی، روانی و اقتصادی ظاهر میشود و زنان را مغلوب میسازد. بیشترین خشونت به کار برده شده در این داستان مربوط به خشونت جسمی و بعد از آن خشونت روانی و سپس خشونت اقتصادی است. شخصیتی که در این داستان بیشترین خشونت بر او اعمال شده شخصیت معصومه همسر سلیمان میباشد. از سوی دیگر هجرت سلیمان داستانی است که نه به تأمل و خوداندیشی زنان پرداخته و نه زنان در آن به فردیت دست یافتهاند. در نهایت می توان نتیجه گرفت که داستان هجرت سلیمان با ساختاری مردسالارانه بیانگر ستمهای جنسیتی، خشونت، سرکوب و حقارت زنان است و زنان داستان نیز فردیت و استقلال هویتی چندانی ندارند.
خلاصه ماشینی:
اگرچه تاکنون پژوهش هایی درباره ی مطالعه خشونت انجام شده است ، اما در هیچ یک از این تحلیل ها به مطالعه ی خشونت در داستان هجرت سلیمان محمود دولت آبادی با بهره گیری از تئوری های نقد ادبی فمینیستی توجه نشده است .
بنابراین در این تحقیق سعی میگردد به سوال های زیر پاسخ داده شود: - انواع خشونت علیه زنان در داستان هجرت سلیمان به چه شکل هایی ظاهر میشوند؟ - گفتمان هویت یابی به عنوان یکی از مهم ترین مسائل زنان امروز، در داستان هجرت سلیمان چگونه به چشم میخورد؟ نظریه فمینیستی ثابت میکند که خشونت علیه زنان به هر شکلی که باشد، خواه به شکل تجاوز جنسی ، کتک زدن، زنای با محارم ، آزار جنسی و خواه به شکل پورنوگرافی ١ (فمینیست ها پورنوگرافی را مجموعه ی مواد و مطالب جنسی میدانند که جنس خشن و اجباری را ترسیم میکند) فراگیر و محصول فرهنگ مردسالار است که در آن مردان هم بر نهادهای اجتماعی و هم بر تن زنان کنترل دارند(هام ،٤٥٦،١٣٨٢).
نوعی دیگر از خشونت تصمیم گیری به جای زن است ، زنانی که برای آینده خود هیچ حق انتخابی ندارند و این مردان هستند که آینده آنان را انتخاب میکنند و به جای زن تصمیم میگیرند، مانند سلیمان زمانی که تصمیم به هجرت گرفت ، بدون رضایت معصومه ، او را ترک کرد و فرزندانش را نیز از او گرفت .
همانگونه که در این جدول ملاحظه میکنید، بیشترین درصد خشونت اقتصادی اعمال شده در داستان هجرت سلیمان مربوط به شیره کش خانه با ٥٠ درصد و بعد از آن کار طاقت فرسا و محرومیت مالی قرار گرفته اند.
Tehran: Pardis Danesh Kar, M (2000), Research DrbarhY violence against women in Iran (printing).