چکیده:
ﻧﻮﺳﺎزی و دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺟﺎﯾﮕﺎه روﺣﺎﻧﯿﺖ، ﺻﻮﻓﯿﺎن و ﺗﺤﻮل ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺳﻼﻣﯽ و دﯾﻨﯽ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫﺎی اﺻﻼﺣﯽ ﻣﺼﻄﻔﯽﮐﻤﺎل و ﮐﻤﺎﻟﯽﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻼش ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ- ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای در ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺮﮐﯿﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺆال اﺻﻠﯽ ﭘﺎﺳـﺦ داده ﺷـﻮد: اﺻﻼﺣﺎت در ﺣﻮزهی دﯾﺎﻧﺖ ﺑﻪ رﻫﺒﺮی ﻣﺼﻄﻔﯽﮐﻤﺎل در ﺗﺮﮐﯿﻪی ﺟﺪﯾﺪ ﺑﯿﻦ ﺳـﺎلﻫـﺎی 1938-1922م ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﺎﻟﯽﻫﺎ از آﻏﺎز ﺗﺄﺳـﯿﺲ ﺟﻤﻬـﻮری ﺗﺮﮐﯿـﻪ ﺑـﺎ ﮐﺎﺳـﺘﻦ از ﻗـﺪرت روﺣﺎﻧﯿﺖ، ﻓﺮق ﺻﻮﻓﯿﻪ و دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺬﻫﺒﯽ و اﺳﻼﻣﯽ ﺗـﻼش ﮐﺮدﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺟﺎﯾﮕﺎه دﯾﻦ را از ﻫﺮ دو ﺟﻨﺒﻪی ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ و ﻣﺮدﻣﯽ آن ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺮﮐﯿﻪی ﻧﻮ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑـﯿﺶﺗـﺮ ﺑـﻪ دوﻟﺖ- ﻣﻠﺖﻫﺎی ﻏﺮﺑﯽ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﯾﺎﺑﺪ. در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﮐﻤﺎل در ﺣﺬف دﯾﺎﻧﺖ از دوﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣـﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺣﯿﺎت ﺗﺮﮐﺎن ﮐﺎﻣﯿﺎب ﺑﻮد. دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺮﻗﺮاری ﺟﻤﻬﻮری ﻻﺋﯿﮏ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺧﻼﻓﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷﺪ. اﮔﺮ ﭼﻪ در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدﻣﯽ ﻧﺸﺎن آﺷﮑﺎری از وﺟﻮد ﺑﺮﺧﯽ ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽﻫـﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ اﺻﻼﺣﺎت اﺧﯿﺮ در ﺗﺮﮐﯿﻪی ﻧﻮﻇﻬﻮر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد.
Renovation and transformation in the status of clergymen, Sufis, and Islamic rules were among the most important reformist programs of Mustafa Kamal Pasha and his advocates. Therefore, the present study is aimed at answering the following question via a descriptive-analytical method and using library resources of history of Turkey: how were reforms in the field of religion under Mustafa Kamal Atatürk’s leadership from 1992 to 1938 AH? It seems that advocates of Kamal Atatürk exerted their efforts to reduce the power of clergymen, Sufis, and transform different religious and Islamic institutions and rules in order to weaken the status of religion both from government and public aspects and make New Turkey more similar to western state-nations. Kamal, in this path, was successful in removing religiosity from the new government and rules governing over the Turks’ lives. The reason for this claim is the establishment of a secular republic instead of the Islamic caliphate though different public oppositions indicated evidently the existence of dissatisfactions with recent reforms in the emerging Turkey.
خلاصه ماشینی:
"به همین دلیل در این مقاله تلاش میشود به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای در تاریخ ترکیه به این سؤال اصلی پاسخ داده شود: اصلاحات در حوزهی دیانت به رهبری مصطفیکمال در ترکیهی جدید بین سالهای 1922-1938م چگونه بوده است؟ چنین مینماید که کمالیها از آغاز تأسیس جمهوری ترکیه با کاستن از قدرت روحانیت، فرق صوفیه و دگرگون ساختن نهادها و قوانین گوناگون مذهبی و اسلامی تلاش کردند تا جایگاه دین را از هر دو جنبهی حکومتی و مردمی آن تضعیف نمایند تا ترکیهی نو هر چه بیشتر به دولت- ملتهای غربی شباهت یابد.
سؤالهای فرعی پژوهش نیز بدین شرح است: مصطفیکمال در راستای تضعیف روحانیت به چه اصلاحاتی پرداخت؟ جمهوری لائیک ترکیه چه نگرشی نسبت به قوانین و ظواهر دینی موجود در جامعه داشت؟ نوسازی دولت نوین ترکیه در حوزهی فرق صوفیه چه بوده است؟ پژوهش حاضر در سه بخش یعنی؛ مصطفیکمال و نوسازی نهاد دین و روحانیت، قانون لباس و منع پوشیدن البسهی مذهبی، مصطفیکمال و طریقتهای صوفی سعی در پاسخگویی به سؤالات اخیر داشته است.
اگر چه مصطفیکمال در دوران نهضت استقلالطلبی از حمایت روحانیون و صوفیه برخوردار بود و انگیزههای دینی در جنبش اهمیت والایی داشت، اما پس از آرام گرفتن جنگ و آغاز دورانی نوین موسوم به جمهوری تلاش نمود تا هرچه بیشتر از قدرت شارحان و سران دینی و نقش دین در سیاست و زندگی اجتماعی و قوانین گوناگون کشوری بکاهد."