چکیده:
ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﻼم و دوران ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ﺑﻌﺪ از ﻫﺠﺮت ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اوﺿﺎع ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن، ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ را ﭘﺎﯾﻪرﯾﺰی ﮐﺮدﻧـﺪ ﮐـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ روﻧـﺪ رو ﺑـﻪ رﺷـﺪ اوﺿـﺎع اﻗﺘﺼـﺎدی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﺮدﯾﺪ. ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎ ﻣﺼﺎرف ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﻪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ، ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﯾﺠﺎد، ﺗﺜﺒﯿﺖ و ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺗﻮﺣﯿﺪی ﺑﯿﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻣﻮارد اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﻧﺘـﺎﯾﺠﯽ در ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد اوﺿﺎع اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﺮدﯾﺪ. ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺎﻟﻢ و اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺟﺎی اﻗﺘﺼـﺎد راﯾـﺞ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺧﺘﻼف ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺷﺪﯾﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد، ﺑﺎ آﻣﻮزش و ﮐﺎرﺑﺮدی ﮐـﺮدن ﻣﺴـﺎﺋﻠﯽ در ﻣﺴـﺠﺪ از ﻗﺒﯿﻞ: اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺪون رﺑﺎ و رﺷﻮه و ﺣﺮام ﺧﻮری؛ اوﻟﻮﯾﺖ ﻗﺮار دادن رﻓﻊ ﻣﺸﮑﻼت ﻃﺒﻘـﺎت ﻓﻘﯿﺮ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻤﮏﻫﺎی ﻣﺮدﻣﯽ در ﻏﺎﻟﺐ ﺧﻤﺲ و زﮐﺎت و اﻧﻔﺎق و ﺻﺪﻗﻪ و ﻣﻮاردی از اﯾﻦ ﻗﺒﯿـﻞ، رواج ﺳﺎده زﯾﺴﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﻫﻤﻪ اﻗﺸﺎر ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﺎ اﻟﮕﻮی ﻋﻤﻠﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ص(، اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺮﭘﻨﺎه ﺑﺮای ﺑﯽﺳﺮﭘﻨﺎﻫﺎن و ﺑﺎزار ﺑﺮای ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎت. اﯾﻦ ﻣﻮارد را ﻣﯽﺗﻮان از ﻣﻮارد ﻧﻘﺶ ﻣﺴﺠﺪ در ﺑﻬﺒﻮد اﻗﺘﺼﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﺷﻤﺮد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻟﮕﻮﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ اﻣﺮوز ﺑﺎﺷﺪ.
By investigating the history of Islam and the Prophet’s era after his migration of Medina and with regard to Muslims’ bad economic situation, the Prophet Mohammad established some measures resulting the growth of Muslims’ economic statuses. Constructing mosques with different economic consumptions, as aimed by the present study, was with creating, establishing, and extending the Foundations of Monotheism is one of the cases which resulted in improvements in Muslims’ economic situations. The replacement of healthy and Islamic economy with the corrupted economy of those times having resulted in severe class differences, with education and applicability of issues in mosques such as doing Islamic exchanges without usury and bribery, prioritizing the solution of problems of the poor via public aids in the form of Khums and Zakat and charity, and cases such as the prevalence of compatibility of simple life among all people, especially elites with the Prophet’s lifestyle, using the mosques as shelters for homeless people and markets for Muslims without getting taxes. Those cases can be considered as the roles of mosques in improving the economy of the Islamic society and can be a good example for the present society
خلاصه ماشینی:
"ساخت مسجد با مصارف گوناگون آن به خصوص اقتصادی، همراه با ایجاد، تثبیت و تقویت و گسترش مبانی توحید عبادی و عملی بین مسلمانان صدر اسلام یکی از این موارد میباشد که نتایجی در جهت بهبود اوضاع اقتصادی مسلمانان از جمله موارد ذیل حاصل آن گردید: آموزش و کاربردی کردن مسایلی در مسجد از قبیل: جایگزینی اقتصاد سالم و اسلامی به جای اقتصاد رایج ناسالم که منجر به اختلاف طبقاتی شدید شده بود؛ آموزش و توصیه به انجام معاملات اسلامی بدون ربا و رشوه و حرام خوری؛ صرفهجویی و بالابردن بینش اقتصادی با در نظر گرفتن کمترین هزینه و بهترین ترکیب ممکن؛ مردمی کردن اقتصاد و به کارگیری تمام نیروی فعال جامعه به خصوص مهاجر فقیر؛ اولویت قرار دادن رفع مشکلات طبقات فقیر از طریق کمکهای مردمی در غالب خمس و زکات و انفاق و صدقه و مواردی از این قبیل؛ رواج فرهنگ معنوی کسب و کار؛ رواج ساده زیستی در همه زمینههای زندگی بین همه طبقات به خصوص بزرگان قبایل با الگوی عملی زندگی شخص پیامبر (ص) و نوع برخورد عدالت مدارانه ایشان با گروههای مختلف در مسجد؛ استفاده از مسجد به عنوان سرپناه برای بیسرپناهان؛ محل تصمیم گیری اقتصادی، متمرکز شدن ثروت در یک مکان و جلوگیری از فساد مالی، حتی با در نظر گرفتن بازار در گوشهای از مسجد، بدون در نظر گرفتن مالیات، موجب کنترل قیمتها و کیفیت اجناس گردید."