چکیده:
امروزه با توجّه به افزایش نرخ شهرنشینی بهویژه در کشورهای درحالتوسعه، بروز مخاطرات طبیعی از جمله زلزله در شهرها امری اجتنابناپذیر بوده، امّا تجربه نشان داده با شناسایی و ارزیابی مناطق آسیبپذیر و همچنین برنامهریزیهای از قبل پیشبینیشده و تدابیر عملیّاتی در مقابله با چنین اتّفاقاتی میتواند به طور قابل ملاحظهای خسارات و تلفات ناشی از آن را به حداقل رساند. با توجّه به پیچیدگی مسائل شهری، استفاده از مدلها و تکنیکهای جدید بهویژه مدلهای تصمیمگیری چندمعیاره و نیز تلفیق آنها با سیستم اطّلاعات جغرافیایی (GIS)، از ابزارهای کارآمد در جهت شناسایی نقاط حادثهخیز بحران شهری به شمار میآیند لذا در این پژوهش، از تکنیک تصمیمگیری چندمعیاره AHP به منظور وزندهی و از مدل SAW جهت تلفیق لایههای مؤثّر در آسیبپذیری مسکن در منطقة 6 تهران استفاده شده است. بر اساس نتایج تحقیق، پس از طبقهبندی میزان آسیبپذیری، 37 درصد کاربری مسکونی در منطقة مورد مطالعه دارای درجة آسیبپذیری متوسّط ارزیابی شده که عمدتاً در قسمت مرکزی و شرقی منطقة مورد مطالعه واقع شدهاند. 37 درصد نیز از آسیبپذیری کم و بسیار کم و 26 درصد از آسیبپذیری بالا و بسیار بالایی برخوردار بودند. استفاده از نقشة پهنهبندی خطر، جهت کاهش خسارات و تلفات ناشی از مخاطرات طبیعی میتواند به عنوان نقشة پایه مورد استفادة مدیران و برنامهریزان شهری قرار گیرد.
According to the increasing rate of urbanization in today world، especially in developing countries، the occurrence of each kind of disaster seems to be inevitable. The experiences prove that it is feasible to decrease negative outcomes of such occurrences by recognition and assessment of susceptible regions in term of disasters and preparing plans and taking some measures for them. According to complexity of urban issues، it is necessary to mobilize new techniques such as multi factors decision making models and combining them with GIS in order to solve the problems. Regarding this point، in the present paper AHP، as a multi factor decision making model، is used in order to weighting. In addition، SAW is used to combine effective layers of housing vulnerability in 6 region of Tehran. Accordingly، it seems that 37% of the houses are attributed as medium risk of vulnerability that is mainly located in the central and eastern regions. Besides، 37% of the houses enjoy low level of vulnerability. Moreover 37% of residential zone are susceptible for high vulnerability. Using zoning plans of vulnerability to decrease the damages related to natural disasters can contribute managers and decision makers to sustain better decisions.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل میزان آسیب پذیری مسکن شهری در مواقع بروز مخاطرات محیطی (زلزله ) با استفاده تکنیک های تلفیقی MCDM+GIS (مطالعۀ موردی: منطقۀ ٦ شهر تهران ) حسین حاتمینژاد - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران ، تهران شهرام بزرافکن - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران محمد ابراهیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران محمود آروین * - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران ، تهران وصول : ١٣٩٣/٢/٢٢ پذیرش : ١٣٩٣/٦/١٠ چکیده امروزه با توجه به افزایش نرخ شهرنشینی به ویژه در کشورهای درحال توسعه ، بروز مخاطرات طبیعی از جمله زلزله در شهرها امری اجتناب ناپذیر بوده ، اما تجربه نشان داده با شناسـایی و ارزیابی مناطق آسیب پذیر و همچنین برنامه ریزیهای از قبل پیش بینی شده و تدابیر عملیاتی در مقابله با چنین اتفاقاتی میتواند به طور قابل ملاحظه ای خسارات و تلفات ناشـی از آن را بـه حداقل رساند.
زنگی آبـادی و اسـماعیلیان (١٣٩١) نیز به تحلیل شاخص های آسیب پذیری مساکن شهری در برابر خطر بلایای طبیعی شهر اصفهان پرداختنـد که نتایج این پژوهش نشان داد که میزان آسیب پذیری مسـاکن شـهر در برابـر خطـر بلایـای طبیعـی زیـاد اسـت و تغییرهای دسترسی با ساختمان ، دسترسی به طبقات سـاختمان و قـدمت بنـا، بیشـترین تـأثیر را در آسـیب پذیری مساکن شهر داشته است ."