چکیده:
یکی از مهم ترین گروه های اسلامی که از سده دوم هجری به نقش آفرینی در عرصه سیاسی و فکری پرداخت، زیدیه است. فرقه زیدیه که در پی شهادت زید بن علی به دست عمال خلیفه اموی، هشام بن عبدالملک در سال 122 ه . ق. و پس از آن شهادت فرزند زید، یحیی در خراسان، به تدریج هوّیت خود را دریافت، با بر سر کار آمدن بنی عباس، راه نوعی خارجی گری را در مبارزه با خلفا و حکام ظالم در پیش گرفت و دست به قیام های متعددی در طول دو سده بعد زد. در این میان زیدیه راه تعامل و تسامح با اهل سنت به خصوص با فرقه معتزله را برگزید؛ لکن در ابتدا با امامیه مقابله کرد. زیدیان نسبت به حکام و خلفا نیز برخوردهای مستقیم را برگزیدند که در ابتدای امر، موجب کشته شدن بسیاری از سران زیدیه در جنگ های مکرر گردید. اما در سال های بعد ارتباط زیدیه با گروه های دیگر دستخوش تحولاتی گردید. پس از به قدرت رسیدن معتزله در زمان مامون و معتصم عباسی، دوران سقوط و زوال آنان بسیار سریع فرا رسید. در پی آن دشمنی سخت اشاعره با معتزله، به تبع آن ارتباط زیدیه با اهل سنت را دچار افول کرد. در دوره های زمانی خاصی از جمله دوران امام رضا و شیخ مفید، زیدیه نسبتا به امامیه گرایش یافتند. مبارزه مستقیم با خلفا نیز پس از مدتی جای خود را به تلاش برای تشکیل دولت های مستقل شیعی داد.
خلاصه ماشینی:
<H1>تأثیر دیدگاههای سیاسی و مذهبی فرقهٔ زیدیه در تعامل یا تقابل با دیگر گروهها </H1> محمدامین زرگر<FootNote No="93" Text="دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ اسلام دانشگاه شهید چمران اهواز z.
"/> هرچند که هزاران نفر از اهل کوفه و تعداد قابل توجهی از ساکنین مناطق مختلف مانند مدائن، بصره، واسط، موصل، خراسان و ری و جزیره را در شمار بیعتکنندگان با زید یاد کردهاند،<FootNote No="97" Text="البلاذری، کتاب جمل من أنساب الأشراف، ج3، ص434.
امر امامت پس از او به محمد و ابراهیم فرزندان عبدالله بن حسن مثنی رسید که آنان نیز کشته شدند و امام صادق() به تمام این احوال آنها را خبر داد و فرمود که پدرانش او را به این اخبار آگاه ساختهاند.
فرقهٔ زیدیه زیدیه را اتباع و معتقدان به امامت زید بن علی بن الحسین بن علی() معرفی میکنند<FootNote No="101" Text="- الحسینی، غایة الاختصار فی أخبار البیوتات العلویه المحفوظة من الغبار، ص79.
رویکردهای سیاسی و کلامی فرقهٔ زیدیه زیدیه با اتکا به روایات منسوب به زید بن علی، راه مماشات و همزیستی نسبی با اهل سنت را پیش گرفتند و با توجه به ارتباط نزدیک آنان با معتزله، این مدارا و مماشات تا هنگامی که معتزله برقرار بودند، تداوم یافت.
زید بن علی با افراد مختلف و سران معتزله و اهل سنت در ارتباط بود و حتی بسیاری از بنیالحسن نیز در آینده از پیروان زیدیه محسوب شدند.
ایشان پس از معرفی این امام بزرگوار توسط مأمون عباسی و بیعت با ایشان، به امامت علی بن موسی الرضا () معتقد شدند و برای مدتی در برابر مردم فروتن بودند، آنگاه بعد از شهادت امام رضا () به فرقهٔ خود از زیدیه بازگشتند.