چکیده:
دانش پزشکی از دیرباز در تاریخ کهن ما ریشه دوانیده است. در متون کهن مذهبی موثرترین شیوهٔ درمان خواندن اوراد مذهبی ذکرشده است. در متون فارسی میانهٔ زردشتی آگاهی های مختصری دربارهٔ پزشکی و درمان آمده است؛ بااین وجود همین آگاهی های اندک و ناچیز چشم انداز گسترده ای را پیش رو قرار می دهد و با کمک آن می توان تااندازه ای به چگونگی پزشکی و درمان درآن روزگار پی برد. نام گندی شاپور در اصل به معنی (و اندوشاه پور) بهتر از انطاکیه شاپور است و به همین نام محلی در حوالی شوش و دزفول و شوشتر کنونی قرار داشته است که بعد از اشاعهٔ مذهب نسطوری محل تجمع علمای مسیحی گردید و به احتمال قوی اردشیر بابکان آن را به نام پسرش بنا نهاد. شاپور اول آن را تکمیل نمود و به روزگار انوشیروان شهرت جهانی یافت. نگارنده در این مقاله سعی دارد تا به پزشکی در ایران باستان و در ادامهٔ به چگونگی به وجود آمدن جندی شاپور و تحولات آن بپردازد.
خلاصه ماشینی:
نام گندیشاپوردراصل به معنی(واندوشاه پور)بهتر ازانطاکیه شاپوراست وبه همین نام محلیدرحوالیشوش ودزفول وشوشترکنونیقرارداشته است که بعداز اشاعه ٔمذهب نسطوریمحل تجمع علمایمسیحیگردید وبه احتمال قویاردشیربابکان آن رابه نام پسرش بنا نهاد.
پزشکی ،ایران باستان ،بیماری،پزشکان ،جندیشاپور مقدمه کهن ترین آگاهیدربارٔه چگونگیپزشکیودرمان بخشیدرایران پیش ازاسلام رامیتوان ازلابه لایمتون اوستایی به دست آورد.
"پلوتارک"ازاکباتان به عنوان مرکزروحانیت ایران باستان واقامتگاه مغان یادکرده است .
درمقدمه ٔکتاب "کلیله ودمنه "احوال این طبیب بزرگ چنین آمده است :"پدرمن ازلشکریان بودومادرمن ازخاندان علماءدین زردشت ؛ واول نعمتی که خدایتعالیبرمن تازه گردانیددوستیپدر ومادربودو شفقت ایشان برحال من ؛چنانکه ازفرزندان دیگرمستثنابودم وبه مزیت تربیت وترشح مخصوص شدم و چون سال عمربه هفت رسید،مرابرخواندن علم طب تحریرنمودندوچندان که اندکمایه وقوف افتادو فضیلت آن هابشناختم ،به رغبتیصادق وحرصیغالبیدرتعلم آن میکوشیدم تابدان صنعت شهرتی ١ یافتم ودرمعالجه بیماران متهدیشدم ...
ایرانیان پیش ازاسلام درکاردرمان بیماران ازشیوه هایگوناگونیبهره میگرفتندکه متداول ترین آن ها درمان ازطریق کاردیاجراحی،درمان ازطریق گیاه یاگیاه درمانیودرمان ازطریق کلام مقدس یا"مانثره ٥ درمانی"بوده است .
٥پزشکان برای تجارب طبی جایزبودندکه افرادجنایتکارومحکومان به قتل رابه کاربرند،چنان که این امردرمصردوران بطالسه نیزمعمول بوده است .
دستمزدپزشکان پزشکان درایران باستان ازنظردستمزدبه چنددسته تقسیم میشدند:نخست آن دسته ازپزشکان که این حرفه رابرایثواب برگزیده بودند.
نام این شهردراصل "انتیوک شاپور"که به معنای"به ازانطاکیه "است بعدهااین لفظ مبدل به "وندی شاپور" و"گندیشاپور"شد.
۳-"برزویه "رئیس پزشکان ایران درعهد"انوشیروان "که شرح حال ویدرمقدمه ٔکتاب "کلیله ودمنه "آمده است .
هویت فرهنگیوعلمیاین شهروتأسیس چنین پایگاهیدرواقع به نتایجیازقبیل روابط ایران و یونان ومبادلات فرهنگیمیان آن هامنجرشد.