چکیده:
جریانهای سیاسی موجود در هر نظام سیاسی، پدیدهای بسیار مهم و نقشآفرین در تاریخ و تحولات جوامع به شمار میروند؛ بر این اساس شناخت وضعیت فعلی، آینده و عوامل تاثیرگذار بر آنان از اهمیت زیادی برخوردار است. آیندهپژوهی دانش تحلیل، طراحی و شکلدادن به آینده است. با توجـه به گسترش آیندهپژوهی و کاربرد همهجانبه آن در حوزههای گوناگون زندگی سیاسی- اجتماعی انسانها، در این مقاله تلاش میشود به بررسی سناریوهای آینده جریانهای سیاسی در ایران 1404 بپردازیم. بهمنظور نگارش سناریوها از روش ماتریس عدم قطعیتها استفاده کردهایم، بدین صورت که در ابتدا مهمترین پیشرانهای تاثیرگذار بر جریانهای سیاسی ایران در حوزههای مختلف مطرح شده و در ادامه با استفاده از نظرسنجی از افراد متخصص و صاحبنظر، پیشرانهایی که از بیشترین میزان اهمیت و تاثیرگذاری برخوردارند، بهعنوان پیشرانهای کلیدی جریانهای سیاسی انتخاب شده و درنهایت بر اساس آنها به نگارش سناریوها پرداختهایم. یافتههای پژوهش حاکی از آن است. با توجه به دو عدم قطعیت مهم رهبری و مردم، چهار سناریو برای آینده جریانهای سیاسی در ایران میتوان در نظر گرفت که سناریوی نخست بهعنوان مطلوبترین آینده برای جریانهای سیاسی ایران است. در این زمینه عدم توجه به عناصر وحدتبخش مردم در نظام سیاسی و بیتوجهی به عوامل چالشزا و تهدیدآفرین خارجی و داخلی میتواند حوزه جریانهای سیاسی و آینده انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران را به چالش کشیده و آینده مطلوب در حوزه جریانهای سیاسی را محقق نسازد.
خلاصه ماشینی:
بنابراین با توجه به اهمیت آینده پژوهی به عنوان حوزه ای بین رشته ای برای بررسی مسائل و پدیـده هـا و بـا توجـه بـه ضـرورت شـناخت جریان های سیاسی موجود در هر جامعه به عنوان یکی از عوامل مهـم و نقـش آفـرین در حیـات دولت ها، ایـن مقالـه در تـلاش اسـت تـا بـا اسـتفاده از سناریونویسـی، صـورت بنـدی از آینـده جریان های سیاسی در ایران ارائه کند.
بر این اساس با استفاده از روش ماتریس عدم قطعیـت هـا، ابتدا تلاش میشود مهم ترین پیشران های تأثیرگذار بر جریان های سیاسی ایران مورد شناسـایی قرار گرفته ، در ادامه با رتبه بندی هر یک از ایـن پیشـران هـا بـر اسـاس میـزان اهمیـت و عـدم قطعیت ، به شناسایی عدم قطعیت های کلیـدی تأثیرگـذار بـر جریـان هـای سیاسـی پرداختـه و درنهایت با ساخت ماتریس سناریوها بر اساس عدم قطعیت های کلیدی، سـناریوهای مـرتبط بـا آن مطرح شده و از بین آن مطلوب ترین سناریو برای آینـده جریـان هـای سیاسـی ایـران مـورد شناسایی قرار گیرد.
با ترکیب دو عدم قطعیـت بحرانـی، محورهـای چهـار سناریو ظاهر میشوند: شکل (٢)- ماتریس سناریوها سناریو ١ سناریو ٢ سناریو ٣ سناریو٤ بدین ترتیب میتوان گفت در جهان کنونی که مشخصه هـای آن عـدم قطعیـت ، نـوآوری و تغییر مداوم است ، تفکر سناریویی و سناریونویسی به عنوان یک ابزار یا تکنیک مفید برای مقابله با این عدم قطعیت ها و پیچیدگیها ایجاد و توسعه یافتـه اسـت کـه بـر مبنـای آن مـیتـوان بـا شناخت از آینده تغییر و تحولات بـه وجـودآمـده در آن ، شـرایط تهدیـدآفرین و بحـران زا را بـه موقعیت های مناسب سیاسی تبدیل کرد و شرایط و زمان کنونی را بر اساس آن مدیریت نمـود.