چکیده:
در بحرین قدیم، تشیع قدمتی دیرینه دارد و از اواخر قرن سوم هجری به بعد شاهد شکل گیری دولتهای مختلف شیعی بوده که از میان آنها، آل عیون از حیث دیرپایی و تاثیرگذاری در گسترش شیعه اهمیت بیشتری داشته است. در این تحقیق ضمن نمایاندن جایگاه دولت شیعی آل عیون در بحرین، نقش آنان در گسترش تشیع مورد بررسی قرار می گیرد. یافته های تحقیق حاکی از ریشه دار بودن تشیع در آن سرزمین است. زمینه ها و عواملی از قرن نخست هجری موجب توسعه تشیع در بحرین بوده و با ضعف عباسیان، شیعیان این منطقه موفق به تشکیل دولت شدند. ساخت مکانهای مذهبی مثل مساجد و مدارس، تربیت علما دینی و آثار علمی آنان، وجود شاعران دوستدار اهل بیت علیهم السلام، ارتباط آل عیون و اندیشوران بحرینی با کانونهای علمی و مقدس در عراق و ضرب سکه به نام اهل بیت علیهم السلام را میتوان ازجمله محورهای مهم فعالیت این دولت برای گسترش تشیع دانست. شیوه پژوهش در این نوشتار، توصیفی ـ تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است.
خلاصه ماشینی:
"3 بحرین در سال هشتم هجرت و درپی دعوت رسول الله| از مردم آن برای پذیرش اسلام، در محدوده قلمرو اسلامی قرار گرفت و از همان زمان نیز برخی کارگزاران محب اهل بیت در این سرزمین بذر تشیع را پاشیدند.
الف) رابطه آلعیون با خلافت عباسی رابطه عیونیها با خلافت عباسی در ابتدا برای اخراج قرامطه در زمان عبدالله برقرار بود و قرار شد به موسوی بجنوردی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 11، ص 406؛ شرعان، نقود الدولة العیونیة فی بلاد البحرین، ص 74.
5 افزون بر این، دیوانهای بر جا مانده از اهل آلعیون نیز نشان میدهد که فضای حاکم بر بحرین شیعی بوده و نام بیشتر حاکمان این دولت علی بنگرید به: محمود خلیل، آلابراهیم العیونیین، ص 265 ـ 263.
6 از دیگر شعرا میتوان به این افراد اشاره کرد: السکونی العبدی، از شعرای قرن ششم هجری و متولد قطیف، حسین بن ثابت العبدی (550 ق) متولد قطیف که در بحرین میزیست و سپس به جاسم المناعی، ابنمقرب العیونی حیاته و شعره، ص 66؛ مدیرس، الدولة العیونیة فی بلاد البحرین، ص 182؛ شرعان، النقود الدولة العیونیة، ص 203.
1 بر روی برخی سکههای یافتشده مربوط به عصر آلعیون در بحرین، نام پیامبر|، امام علی و دیگر اهل بیت^ حک شده بود که بیانگر وجود دولت شیعی صاحب نفوذ در داخل و خارج از بحرین و مستقل از دولت عباسی است.
در این دوره نشاط فکری بر بحرین حاکم بوده و شاعران و ادیبان بزرگی همچون ابنمقرب، عالمانی چون ابنمیثم بحرانی و محدثان و دیگر اندیشوران حضوری فعال داشته و در گسترش فرهنگ اهل بیت^ و تشیع نقش سترگی ایفا کردهاند."