چکیده:
غلو، به عنوان جریان انحرافی در دین، باعث آسیبهایی از جمله دینگریزی شده است. آقای معروف حسنی در مقابل روایات غلوآمیز موضع گرفته و به بررسی این روایات پرداخته و با توجه به این که بسیاری از روایات را به دلیل غلوآمیز بودن، جعلی دانسته است، بررسی ارتباط میان غلو و جعل از دیدگاه ایشان، ضروری مینماید. ایشان در برخورد با احادیث غلوآمیز، در برخی موارد بر خلاف مبنای نقد حدیث خود عمل کرده و اتهام به غلو را برابر با جعل دانسته است. بنا بر این، در باره معیار ارزیابی ایشان از روایات غلوآمیز وجعلی دانستن آنها چند اشکال اساسی وجود دارد: خلط میان عدم حجیت با جعل، بررسی حدیث با تاریخ نامعتبر، تتبع ناقص در شرح حال راویان متهم به غلو، حکم به جعل تفاسیر باطنی صحیح، اهمیت ندادن به سنت رد علم به معصومان و عدم احتمال تصحیف ، تحریف و وضع جزئی به جای وضع کامل روایت.
خلاصه ماشینی:
نخواهد بود که اگر گاهی اوقات راوی دروغ گفت یا مجهول الحال بود یا متصف به صفتی بود{مانند غلو}که موجب عدم اطمینان به روایتش میگردد روایات او هرچه باشد مردود شمرده شود بنا بر این در برخورد با چنین احادیثی بررسی و وارسی واقع بینانه لازم است 1 همچنین ایشان در باره متونی که غلوآمیز هستند میفرماید: لازم به یادآوری است که ما چنین کراماتی از ناحیه معصومان( را منکر نمیشویم چراکه این امکان وجود دارد که امام به قدرت خداوند معجزاتی بیش از این نیز بیافریند اما وجود متهمان در میان راویان روایتی آن را در معرض اتهام و تردید قرار میدهد{نه جعل} 2 و یا میفرماید چنین نیست که صرف وجود دروغگو و یا منحرف در سلسه سند روایت، جعلی بودن آن را اثابت کند 3 بنا بر این ایشان اتهام به کذب یا غلو و یا هر صفتی را برابر با جعل نمیداند اما در برخی موارد ایشان بر خلاف روش خود عمل کرده و اتهام به غلو را برابر با جعل دانسته است برای مثال به چند نمونه اشاره میشود.
بازگشت همه مردم به سوی من است شگفت آور آن که تمامی راویان این روایت به استثنای احمد بن محمد بن خالد برقی از رجال ثقه و ممدوح هستند بنا بر این این امکان وجود دارد که جاعلان این روایت را در میان کتب اصحاب امان صادق( قرار داده باشند 3 اتهام به غلو در این روایت قابل اثبات نیست زیرا اولا از نظر سند روایت صحیح السند است و احمد برقی نیز که آقای معروف حسنی ایشان را استثنا کردهاند مشکلش این است که از ضعفا نقل حدیث کرده است در حالی که ثقه و مورد اعتماد است 4 ثانیا از لحاظ دلالت همان طور که خود نویسنده کتاب به آن اشاره کرده برخی از جملههای روایت قابل همان.