چکیده:
خشکسالی یکی از قدیمیترین و اصلیترین بلایای طبیعی است که انسان از دیرباز با آن آشناست. از آنجایی که بخش کشاورزی بیشترین مصرف کننده آب در کشور است، در زمان بروز خشکسالی بیشترین خسارت را متحمل میشود. از این رو، آسیبپذیری کشاورزان در دورههای خشکسالی بسیار بالاست. این مطالعه ضمن بررسی ابعاد آسیبپذیری کشاورزان حوضه آبریز بختگان، الگوهای آسیبپذیری مناطق مورد مطالعه را در راستای مدیریت ریسک خشکسالی تعیین میکند. از یک نمونه متشکل از 276 کشاورز که با استفاده از نمونهگیری تصادفی چند مرحلهای انتخاب شدند، استفاده شد. بدین منظور، ابتدا با بکارگیری روش می-بار و والدرز آسیبپذیری کشاورزان در ابعاد پنجگانه تعیین شد. سپس براساس نتایج بدست آمده و با استفاده از روش دادهکاوی، ده الگوی متمایز و مستقل آسیبپذیری استخراج شد. نتایج نشان دادند که آسیبپذیری زیرساختی بیشترین اهمیت و آسیبپذیری روانشناختی کمترین اهمیت را در تعیین الگوهای آسیبپذیری دارند. همچنین، آسیبپذیری دارای مفهومی متفاوت در میان کشاورزان گوناگون است، این مطلب ناشی از درک و برداشت متفاوت کشاورزان هر منطقه است. بنابراین، بایستی دولت براساس ویژگیهای هر منطقه و براساس ابعاد متفاوت آسیبپذیری در هر منطقه، سیاست ویژه همان منطقه را پیش گیرد. یافتههای این مطالعه میتواند به سیاستگذاران جهت کاهش آسیبپذیری کشاورزان نسبت به خشکسالی از راه بهبود برنامهریزی و بکارگیری استراتژیهای مدیریت ریسک مناسب کمک کند.
Agricultural sector is the main water user in the country and it is the sector that suffers mostly during the period of drought. Since the vulnerability of farmers in drought periods is very high، this paper aims to investigate the vulnerability of farmers in Bakhtegan basin in Fars province and to determine the vulnerability patterns of the studied areas in the context of drought risk management. A sample of 276 farmers was selected using a multi-stage random sampling. For this purpose، first، by using the Me-Bar and Valdez method، the vulnerability of farmers in five dimensions was determined. Then، based on the results and using the data mining technique، ten distinct and independent vulnerability patterns were extracted. The results showed that in the process of determining vulnerability patterns، infrastructure vulnerability had the highest and psychological vulnerability had the least importance in determining vulnerability patterns. The findings of this study can help policy makers to reduce farmers' vulnerability to drought by improving the planning and application of appropriate risk management strategies.
خلاصه ماشینی:
"از آن جایی که هدف این مطالعه تعیین الگوهای آسیب پـذیری کشـاورزان حوضه آبریز بختگان نسبت به خشکسالی است ، داده های مـورد نیـاز بـرای ارزیـابی آسـیب پـذیری کشـاورزان در پـنج منطقـه مـورد مطالعـه (کـامفیروز، ابـرج ، درودزن ، رامجـرد و کربـال ) بـه روش پرسشگری و مصاحبه حضوری گردآوری شد.
نتـایج ایـن مطالعـه نشان میدهند که به دلیـل خشکسـالیهـای سـال هـای اخیـر بـیش تـر کشـاورزان منـاطق مـورد مطالعـه ، سـهمی بـیش تـر از کشـت را بـه محصـولات آبـی بـه جـای محصـولات دیـم اختصـاص داده اند کـه ایـن امـر کـاهش آسـیب پـذیری آن هـا را در برابـر خشکسـالی در پـی خواهـد داشـت زیــرا در زمــان وقــوع خشکســالی کشــاورزانی کــه دارای زمــین هــای دیــم هســتند، خســارتی بیش تـر را متحمـل شـده و عملکردشـان بسـیار کـاهش یافتـه اسـت (ایرجـی ١٣٩١).
این در حالی است کـه نتـایج مطالعـه نشـان مـیدهنـد کـه کشـاورزان منطقـه بـه دلیـل نداشتن دسترسـی کـافی بـه ایـن بـذرها در زمـان مناسـب ، نتوانسـته انـد الگـوی کشـت خـود را بــه ســمت محصــولات مقــاوم بــه خشــکی و ارقــام زودرس تغییــر دهنــد کــه ایــن امــر موجــب افزایش آسیب پذیری تکنیکی کشاورزان در زمان بروز خشکسالی میشود.
Assessing of vulnerability in Ethiopian agriculture to the climate change and adaption strategies, PhD thesis, environmental economics, university of Pretoria.
Drought vulnerability assessment: The case of wheat farmers in Western Iran, Global and Planetary Change 98–99 (2012) 122–130 - Zarafshani, K."