چکیده:
هرچند بحث در مورد رژیم حقوقی تنگه های بین المللی بحثی است کاملا فنی و مبتنی بر ملاحظه های حقوقی، اما این روزها در مورد موضوع مورد بحث، با محوریت انسداد تنگه هرمز، مباحث مختلفی از سوی افراد و رسانه ها مطرح می شود که متاسفانه بسیاری از آن ها به دلیل اشراف نداشتن بر مباحث حقوق بین الملل فاقد وجاهت حقوقی بوده و ادامه این روند در دراز مدت می تواند تبعات منفی و مغایر با مصالح ملی به همراه داشته باشد. بر این اساس بدلیل ارائه رهیافتی حقوق در این زمینه، لازم است ابعاد مختلف موضوع مطرح شده به گونه ای دقیق و بر اساس اصول و قواعد حاکم بر حقوق بین الملل مورد ارزیابی قرار گرفته و در نهایت به ارائه ی الگو و راهکاری مبتنی بر این اصول و قواعد مبادرت گردد. احتمال مسدود کردن تنگه هرمز یکی از مسائل حقوقی و سیاسی مورد توجه در محافل علمی است. آیا مسدود کردن کشتیرانی و ارتباطات و صادرات از طریق دریا در این تنگه که بخش مهمی از اقتصاد جهانی به آن و ارتباطات تجاری و اقتصادی در خلیج فارس و امنیت این روابط وابسته است، از نظر حقوق بین الملل دریاها پذیرفتنی است؟ بنظر میرسد، طرح این موضوع از سوی رسانه ها و مقامات غربی، با انگیزه های سیاسی صورت پذیرفته و ایران نیز چنین قصدی ندارد زیرا امنیت ایران و منطقه به یکدیگر وابسته و حقوق بین الملل دریاها هم جز در مواقع خاصی در هنگام منازعات مسلحانه و آن هم بطور محدود از طریق بازرسی کشتی ها، این امر را نمی پذیرد.
خلاصه ماشینی:
"رژیم عبور و مرور حاکم بر تنگه هرمز و تکالیف دولت ساحلی و ثالث بر اساس کنوانسیون ١٩٨٢ این تنگه در آبهای سرزمینی ایران قراردارد و از آنجائیکه خلیج فارس آبهای بین المللی ندارد و به فاصله ١٢ مایل از ساحل ایران همه کشتی های عبوری قابل بازرسی هستند و با توجه به اینکه تنگه هرمز در آبهای سرزمینی ایران است بازرسی از کشتی های عبوری مطابق قوانین بین المللی ماده ٣٧و٣٨ کنوانسیون ١٩٨٢ حقوق دریاها، برای ایران مجاز داشته شده است ، و به همین دلیل رژیم حقوقی حاکم بر دریای سرزمینی عبور بی ضرر خواهد بود یعنی عبور شناورهای خارجی مادامی که مخل نظم ، آرامش و امنیت کشور نباشد مجاز خواهد بود طبق ماده ٩ مناطق دریایی «عبور شناورهای جنگی، زیردریاییها، شناورهای با سوخت هسته ای، شناورهای حاوی مواد اتمی یاخطرناک و شناورهای تحقیقاتی خارجی از دریای سرزمینی موکول به موافقت قبلی مقامات جمهوری اسلامی ایران خواهد بود» زیر دریایی باید در سطح آب و با پرچم برافراشته عبور نمایند، مقررات مزبور در تمام آبهای سرزمینی ایران اعم از تنگه هرمز قابل اجرا خواهد بود در حالیکه طبق کنوانسیون ١٩٨٢ حقوق دریاها، عبور تنگه های بین المللی مانند تنگه هرمز تابع عبور ترانزیت می باشد و به موجب قانون مناطق دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و دریای عمان مصوب ١٣٧٢، آبهای واقع بین خط مبداء دریای سرزمینی و قلمرو خشکی و نیز آبهای واقع بین جزایر متعلق بـه ایران که فاصله آنها از یکدیگر از دو برابر عرض دریای سرزمینی تجاوز نکنـد، جـزء آبهـای داخلی محسوب و تحت حـاکمیت جمهوری اسلامی ایران می باشد."