چکیده:
تحلیل آماری و سینوپتیکی بارندگی آذربایجان
علی جانی بهلول,زاهدی مجید
به منظور مطالعه بارندگی های آذربایجان آمار روزانه بارش ایستگاه تبریز به عنوان نماینده منطقه آذربایجان در دوره 1961-1995 به صورت اصلاح شده از سازمان هواشناسی کشور تهیه شد. برای همین دوره آمار فشار ساعت 12 گرینویچ در محدوده 20 تا 50 درجه شمالی و 35 تا 67.5 درجه شرقی برای تلاقی های با فاصله 2.5 درجه برای سطح زمین و سطح 500 هکتوپاسکال از اطلاعات بازسازی شده NCEP از مرکز پژوهش های اقلیم شناسی دانشگاه انگلیای شرقی شهر نورویچ انگلستان تهیه گردید. بررسی آماری روزهای بارش نشان داد که توالی های دو روزه بیشترین فراوانی را دارند و شدت بارش روزانه اکثر بارش ها 1 تا 5 میلی متر است. بیشتر بارش های یک روزه در دوره گرم سال رخ داده است. در صورتی که فصل فراوانی بارش های طولانی تر زمستان است. نقشه های هوای روزهای مورد مطالعه بررسی شد و با استفاده از روش همبستگی طبقه بندی شدند. در نهایت 11 تیپ هوای موثر در بارش های تبریز شناسایی شد. از 11 تیپ هوایی شناسایی شده سه تیپ ماهیت پرفشاری دارند. از نظر فراوانی تیپ مداری بیشترین فراوانی را دارد و بعد از آن تیپ پر فشار شمال غربی قرار دارد. د ر طول دوره مطالعه تغییرات معنی داری در فراوانی تیپ های هوایی مشاهده نشد.
خلاصه ماشینی:
"در تداوم پروژههای تحقیقاتی شناخت اقلیم ایران در این تحقیق تیپهای هوایی حاکم بر منطقهء آذربایجان براساس روش همبستگی شناسایی شده و اثر آنها در تغییرات مهمترین عنصر اقلیمی یعنی بارش مطالعه شده است.
جدول 4 ماههای حدوث هر کدام از توالیهای بارش به همراه بالاترین بارش روزانه آنها (به تصویر صفحه مراجعه شود) اما بارشهای دو روزه مطمئنا توسط عوامل دینامیکی تشدید میشوند و این عوامل هم در دورهء سرد سال فراوانتر و شدیدترند.
در کل دورهء مطالعهء فراوانی این تیپ کمتر از 4 درصد است،ولی شدت بارش روزانهء آن در بین همهء تیپها قابلتوجه و درواقع از همه تیپهای دیگر بیشتر است(جدول 5).
فراوانی این تیپ در طول دورهء مطالعه حدود 4 درصد است و شدت بارش روزانهء آن از همهء تیپها کمتر است(جدول 5).
فراوانی نسبتا زیاد این تیپ در طول هر ده مطالعه نشان میدهد که در بیشتر روزها یک الگوی فشار مداری بر منطقه حاکم است.
این نمودار به عبارت دیگر فراوانی روزهای بارش یک میلیمتر و بیشتر را در کل دورهء مطالعه نشان میدهد.
برای مثال این کمفشار یا از بیرون از ایران عبور میکند و زبانههای آن به آذربایجان کشیده شده است،یا بر روی عراق مستقر است و تبریز در جلو آن قرار دارد.
6-بررسی نقشههای سطح زمین و مقایسهء آنها با سطح 500 هکتوپاسکال نشان میدهد که مهمترین عامل صعود و بارش شدت و محل فرود سطح بالا است که در صورت شدت زیاد بر روی زمین کمفشار ایجاد میکند و در صورت ضعیف بودن هم باز به شرط وجود شیب حرارتی شدید در سطح زمین سبب صعود میشود."