چکیده:
چگونگی شکل گیری شهر پاکدشت
فرهودی رحمت اله,شاه حسینی پروانه*
* دانشگاه تهران
از آنجا که شکل گیری و توسعه سکونتگاه های خودرو (خود جوش) در منطقه شهری تهران مشکلات عدیده ای را به وجود آورد، شناخت عوامل به وجود آورنده آنها ضروری است. از این رو، شهر پاکدشت به عنوان یکی از نقاط بررسی شده است. در این مقاله ابتدا به معرفی شهر پاکدشت و بررسی وضعیت جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی این شهر پرداخته شده است، سپس عوامل موثر بر شکل گیری و توسعه آن - از قبیل عوامل جمعیتی و اقتصادی، اشتغال- بررسی شده است. طبق مطالعات انجام شده عوامل موثر بر شکل گیری و توسعه شهر پاکدشت، قیمت ارزان زمین و مسکن و اجاره آن و استقرار واحدهای صنعتی و کارگاهی بویژه در اطراف این شهر، شناخته شده است. در انتها نیز دلایل مهاجرت به این شهر و توسعه فضایی آن عنوان شده است.
خلاصه ماشینی:
"(مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران،1378) ازآنجا که این سکونتگاهها مشکلاتی چون زیستمحیطی،پیامدهای اقتصادی و اجتماعی و عدم تعادل در نظم فضایی شهرها را به وجود آوردهاند(همان منبع)،شناخت عوامل به وجود آورندهء آنها ضروری است؛ازاینرو شهر پاکدشت بهدلیل رشد و گسترش زیاد آن و همچنین نبود پژوهش دقیق بر روی عوامل بوجود آورندهء آن(بجز در طرح مجموعهء شهری تهران و شهرهای اطراف آنکه بهطور کلی بررسی شده)برای بررسی انتخاب شده تا بتوان از رشد و توسعهء فضایی آن جلوگیری به عمل آورد.
آزمون فرضیه علاوهبر عوامل مؤثر بر شکلگیری و توسعهء شهر پاکدشت،که براساس 176 پرسشنامه خانوار و بررسی پروندههای واحدهای کارگاهی و صنعتی بیان گردید،عامل اقتصادی از قبیل ارزانی قیمت زمین و مسکن و اجاره آن(5/62 درصد)و عامل اشتغال بهعلت استقرار واحدهای صنعتی و کارگاهی در شهرکهای صنعتی و روستاهای اطراف آن(7/23 درصد)،مهمترین عوامل بهوجود آورندهء این شهر بودهاند(جدول 2).
نتیجهگیری براساس مطالب گفته شده دربارهء عوامل مؤثر بر شکلگیری و توسعه شهر پاکدشت،عامل اقتصادی(ارزانی قیمت زمین و مسکن و اجاره آن با 5/62 درصد)و عامل اشتغال(7/23 درصد)، چهار روستای تشکیلدهندهء شهر،یعنی پاکدشت(پلشت)،مامازند،قوهه و خاتونآباد در دهه شصت با توجه به وجود امکانات زیربنایی هرچند محدود و وجود تنها محور ارتباطی تهران-مشهد و شیب کم زمین مورد هجوم مهاجران قرار گرفتند.
چنانچه در این خصوص نیز مطالعه شود،مشخص خواهد شد که تنها با کنترل قیمت زمین و مسکن و اجاره آن در تهران و دیگر شهرهای منطقه و نیز توزیع فضایی متناسب واحدهای صنعتی در سطح منطقه نمیتوان از شکلگیری و توسعه این نقطهء سکونتی خودرو جلوگیری به عمل آورد و بهدلیل عوامل فرهنگی و اجتماعی، شهر پاکدشت باز هم به توسعهء فضایی و رشد منفصل خود ادامه میدهد."