چکیده:
مدل ژئومورفولوژیکی سیلاب در حوضه گاماسیاب
قنواتی عزت اله*
* دانشگاه تربیت معلم تهران
سیلاب به عنوان مهمترین فرایند تغییر دهنده چهره زمین، از پدیده های مختلف ژئومورفولوژیک متاثر است. بررسی علل ژئومورفولوژیکی وقوع و تشدید سیل از دیدگاه کمی، نمونه ای از کارکردهای ژئومورفولوژی کاربردی است. در راستای شناسایی عوامل مختلف هیدروژئومورفولوژیکی موثر در بروز سیل در حوضه رودخانه گاماسیاب، 12 متغیر ژئومورفولوژیکی و فیزیوگرافی با استفاده از روش آماری رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. در نهایت، مدل پیش بینی سیلاب حوضه بر اساس 7 متغیر ضریب جریان، ضریب گراولیوس، ارتفاع متوسط حوضه، شیب ناخالص رودخانه، شیب حوضه، طول حوضه و مساحت حوضه ساخته شده است. واسنجی مدل نهایی نشان داد که حدود 99% با واقعیت (داده های مشاهده شده) هماهنگی دارد.
خلاصه ماشینی:
"در راستای شناسایی عوامی مختلف هیدروژئومورفولوژیکی مؤثر در بروز سیل در حوضهء رودخانه گاماسیاب،12 متغیر ژئومورفولوژیکی و فیزیوگرافی با استفاده از روش آماری رگرسیون چندمتغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند.
به علت ثابت بودن پارامترهای ژئومورفولوژیک حوضههای آبریز و امکان اندازهگیری سریع و دقیق آنها بر روی نقشهای توپوگرافی و عکسها هوایی،میتوان اظهار داشت که بهترین مدل ارائهشده جهت سنتز هیدروگراف،مدلی است که ارتباط منطقی را میان پاسخگویی هیدرولوژیک و این پارامترها ارائه نماید (Hardin,1984,142) .
در راستای یافتن و شناساندن اثرهای عوامل مختلف هیدروژئومورفولوژیک در بروز سیل در حوضهء رودخانه گاماسیاب،با استفاده از روشهای پیشرفتهء آماری،پارامترهای مؤثر بر سیلاب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در نهایت مدلی برای پیشبینی سیل در منطقه طراحی شده است.
بر همین اساس،در این پژوهش سعی شده است با استفاده از نقشههای توپوگرافی 50000/1 و عکس هوایی منطقه،آن دسته از خصوصیات فیزیوگرافی که در ایجاد روانآب و سیلاب حوضه اهمیت بیشتری دارند محاسبه و استخراج گردند.
جدول 1 مشخصات فیزیوگرافی و هیدرواقلیمی حوضههای مورد مطالعه طی دورههای آماری 75-1351 (به تصویر صفحه مراجعه شود) تجزیه و تحلیل دادهها و تهیهء مدل سیلاب حوضه مهمترین عوامل مؤثر در بروز سیل را میتوان به سه گروه اقلیمی،ادافیکی و مدیریتی تقسیم نمود.
با توجه به نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیره(جدول 2)؛ضریب ثابت a برابر 632/3385-، ضریب جریان (x1) 717/2086-،ضریب گراولیوس (x2) 189/307،ارتفاع حوضه (x3) 626/1، شیب ناخالص رود (x4) 982/549-،شیب حوضه (x5) 706/4826-طول حوضه (x6) 160/21-، مساحت حوضه (x7) 473/0 حاصل شده است."