چکیده:
نظریۀ بینامتنی که نخستین بار از سوی کریستوا مطرح شد بیانگر آن است که هر متنی برخاسته از متنهای پیشین یا معاصر خود است و به معنای اندیشۀ انتقال معنا یا لفظ از یک متن به متن دیگر میباشد. این انتقال بر اساس سه قاعدۀ نفی جزئی، متوازی و کلی صورت میپذیرد. از مهمترین منابعی که همواره مورد اقتباس شاعران قرار داشته قرآن کریم است. آنان همواره از سرچشمۀ فیاض واژگان و مضمونهای آن بهره میبردند. یکی از این شاعران، سفیان بن مصعب است که شعر خود را در خدمت نشر فضایل ائمه( ع) و مفاهیم قرآنی قرار داد. او با کمترین تغییر، بینامتنی آشکاری را با مفردات و مضامین قرآنی به نمایش گذاشته است. پربسامدترین نوع رابطۀ بینامتنی در شعر وی، نفی جزیی است. در این نوشتار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، روابط بینامتنی در شعر این شاعر مورد بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
آنچه بر این برداشت مهر تأییـد مـینهـد آن اسـت کـه طوسـی بـه صراحت فهرست احمد بن حسین بن عبیدالله الغضائری را نـه تنهـا بـه عنـوان پیشـینه ، بلکه به عنوان الگوی اثر خویش از حیث استیفای تمامی آثار حدیثی امامیه و همچنـین تمایز میان اصول و مصنفات معرفی کرده است .
محوریت عصر امام صادق (ع ) در پیدایی اصول بررسی شرح حال راویانی که شیخ طوسی در الفهرست ، از آنان با عنـوان صـاحبان اصـل یاد کرده بیانگر آن است که تمامی آنـان یـا منحصـرا از اصـحاب امـام صـادق (ع ) و یـا از اصحاب مشترک امام صادق (ع ) و دیگر ائمه بوده اند١.
1 بنابر آنچه بیان شد، میتوان این بخش از نظرگاه شیخ طوسـی پیرامـون اصـول را در تقابل با نظر گروهی از عالمان امامی همچون محقق حلـی، شـهید اول و سـپس مکتـب حدیثی اصفهان که قائل به انحصار عصر شکل گیری اصول به دوره امام صادق (ع ) بوده انـد، (ع ) ارزیابی کرد.
شـیخ طوسـی تنهـا دو اصل از اصول امامیه (اصول ربعی بن عبدالله و شعیب بـن یعقـوب ) را از طریـق مصـنفات علی بن ابراهیم شناسایی کرده و آن ها را بـه عنـوان طریـق تـابع و شـاهد بـرای طریـق فهرست ابن الولید ذکر کرده است [٥٠، ص ١٩٥ و ٢٣٥].
همچنـین شـیخ در شناسایی پنج اصل از اصول امامیه نیز از مصنفات قمیان و بـه ویـژه مصـنفات علـی بـن ابراهیم قمی و محمد بن یحیی العطار بهره جسته است .