چکیده:
کتاب ایران و دو جنبش در نیم قرن (مشروطه و نفت)، نوشته آقای سهراب صلاحی
استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه جامع امام حسین(ع) به عوامل ساختار
حکومتی، اوضاع سیاسی، وضعیت اجتماعی و وضعیت اقتصادی حاکم بر ایران در اواخر
قاجار و استقرار و حکمرانی عصر پهلوی پرداخته و ناآرامیها و جنبشهای برخاسته از این
شرایط را تبیین و مورد کندوکاو قرار میدهد. به نوشته نویسنده، ایران در میان کشورهای
دیگر جهان، تنها کشوری است که در کمتر از سه ربع قرن، یعنی هفتادوپنج سال
(1906-1979) شاهد دو جنبش و یک انقلاب بزرگ بوده است. او جنبش مشروطه را در
سال 1906 حرکتی اصلاحی و ضداستبدادی میداند که برای تجدید قوای فرسوده شده
سلاطین قاجار شکل گرفته است. جنبش ملی شدن صنعت نفت در سال 1329 هجری
شمسی را نیز یک حرکت اصلاحی امّا ضداستعماری و برای قطع سلطه انگلیس بر منابع و
ذخایر نفت ایران دانسته و انقلاب اسلامی سال 1357 را انقلابی واقعی و ساقط کننده نظم
سیاسی موجود و استقرار یک نظم جدید مبتنی بر آموزه های اسلامی به شمار می آورد.
هریک از دو جنبش را می توان نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران و زمینه ساز
انقلاب اسلامی که سال ها بعد به وقوع پیوست دانست. آن طور که پیداست و
شواهد نشان می دهد، کتاب برآمده از یک پژوهش است که سوالات اصلی آن
عبارت اند از: وقایع و جریان های بسترساز پیدایش دو جنبش مشروطه و نفت چه
بوده و تاثیر آن ها بر انقلاب اسلامی چه هست؟ چرا و به چه دلیل پس از
پیروزی های به دست آمده از این دو جنبش راه سقوط را پیمودند؟ از این سوالات
اصلی چند سوال فرعی حاصل می شود. روش پژوهش کتابخانه ای و با کمک گرفتن
از روش فیش برداری اطلاعات از منابع دست اول و دوم بوده است.
خلاصه ماشینی:
"ایران و دو جنبش در نیم قرن سال چهارم ، شمــــارٔە ۱۳ دکتر عل اکبر فرهنگی ۱ بهـــــــــــــــــــــــــــــــــــار ۱۳٩٦ فوق دکترای ارتباطات سازمانی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران 32530 چکیده کتــاب ایــران و دو جنبــش در نیم قــرن (مشــروطه و نفــت )، نوشــتۀ آقــای ســهراب صلاحــی اســتادیار گــروه حقــوق و علــوم سیاســی دانشــگاه جامــع امــام حســین (ع ) بــه عوامــل ســاختار حکومتـی ، اوضـاع سیاسـی ، وضعیـت اجتماعـی و وضعیـت اقتصـادی حاکـم بـر ایـران در اواخـر قاجـار و اسـتقرار و حکمرانـی عصـر پهلـوی پرداختـه و ناآرامی هـا و جنبش هـای برخاسـته از ایـن شـرایط را تبییـن و مـورد کنـدوکاو قـرار می دهـد.
جنبـش مشـروطه برآینـد انتقـاد گسـتردة نخبـگان ایرانـی از کارکـرد نامطلـوب دولـت و بـه نظـم درآوردن حاکمیــت قاجــار در چارچــوب قانــون ؛ و جنبــش نفــت محصــول تــلاش نخبــگان و مـردم ایـران بـرای قطـع دسـت انگلیـس از تـاراج منافـع نفتـی ایـران بـود؛ امـا هـر دو سال چهارم ، شمــــارٔە ۱۳ بهـــــــــــــــــــــــــــــــــــار ۱۳٩٦ جنبـش ، راه شکسـت را پیمـود و فرجـام آن هـا در کودتـای ٣ اسـفند ١٢٩٩ و ٢٨ مرداد ١٣٣٢ به وســیلۀ انگلیســی ها و آمریکایی هــا رقــم خــورد.
بخش سوم : جنبش ملی شدن صنعت نفت رونـد پیدایـش دو جنبـش و چگونگـی و چرایـی شکسـت ها بـه روش تاریخـی تحلیلـی سال چهارم ، شمــــارٔە ۱۳ مــورد بررســی قــرار گرفتــه تــا مقدمــه ای بــرای پاســخ بــه حرکــت گســتردة مــردم و بهـــــــــــــــــــــــــــــــــــار ۱۳٩٦ پیــروزی انقــلاب اســلامی در حفــظ هویــت فرهنگــی ملــت ایــران باشــد."