چکیده:
اخیرا کتاب کنسولگریها، مستخدمان و مستشاران خارجی در مشهد (از دوره قاجار تا
انقلاب اسلامی) به قلم علی نجف زاده (عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه بیرجند)
روانه بازار شده است. نویسنده با تکیه بر منابع متنوعی شامل اسناد باارزش و کمتر
شناخته شده مراکز آرشیوی نظیر آستان قدس رضوی، سازمان اسناد ملی، مرکز اسناد
مجلس شورای اسلامی، مرکز اسناد وزارت امور خارجه، اسناد مکمل وزارت خارجه، بایگانی
شهرداری مشهد، تاریخ شفاهی آستان قدس و روزنامه های چاپ مشهد، پژوهشی ارزنده
انجام داده که از حیث شناخت گوشه ای از سیاستهای دولتهای خارجی-دست کم از
عهد ناصری تا پایان دوره پهلوی-در قبال دولت مرکزی ایران و منطقه خراسان درخور
توجه است. یکی از ویژگی های بارز این پژوهش، استفاده گسترده از مطبوعات خراسان
و ایران است که شمار آن بیش از چند ده هزار شماره می شود.
خلاصه ماشینی:
کارگزاران خارجی در مشهد چکیده اخیــرا کتــاب کنســولگریها، مســتخدمان و مستشــاران خارجــی در مشــهد (از دورٔە قاجــار تــا انقـلاب اسـلامی) به قلـم علـی نجـف زاده (عضـو هیئـت علمـی گـروه تاریـخ دانشـگاه بیرجنـد) روانــه بــازار شده اســت .
نویســنده بــا تکیــه بــر منابــع متنوعــی شــامل اســناد بــاارزش و کمتــر شناخته شـدٔە مراکـز آرشـیوی نظیـر آسـتان قـدس رضـوی ، سـازمان اسـناد ملـی ، مرکـز اسـناد مجلـس شـورای اسـلامی ، مرکـز اسـناد وزارت امور خارجه ، اسـناد مکمـل وزارت خارجـه ، بایگانی شـهرداری مشـهد، تاریـخ شـفاهی آسـتان قـدس و روزنامه هـای چـاپ مشـهد، پژوهشـی ارزنـده انجــام داده کــه از حیــث شــناخت گوشــه ای از سیاســت های دولت هــای خارجــیـ دســت کم از عهـد ناصـری تـا پایـان دورٔە پهلـویـ در قبـال دولـت مرکـزی ایـران و منطقـه خراسـان درخـور توجـه اسـت .
هرچنـد ایـن گزینـش ، اثـر مـورد اشـاره را بیشـتر در زمـرٔە تواریـخ محلـی قـرار می دهد، ولــی از ایــن جهــت کــه مســئله اصلــی کتــاب به طــور مســتقیم در ارتبــاط بــا حضــور کشـورهای خارجـی در ایـران اسـت ، بـرای شـناخت و آگاهـی از رقابـت دولت هـای دارای نفـوذ در شـهر مشـهد بسـیار ارزشـمند اسـت .
پرداختــه شــده و موضوعاتــی نظیــر بازگشــایی سرکنســولگری شــوروی پــس از شــهریور١٣٢٠، ایجـاد شـعبه مشـهد روابـط فرهنگـی ایـران و شـوروی ، آمـوزش زبـان روسـی ، ایجـاد بیمارسـتان شـوروی ، فعالیـت عمرانـی روس هـا در سـال های اشـغال مشـهد در جنـگ دوم بین الملـل و سـومین انحـلال سرکنسـولگری روسـیه در مشـهد مطالـب ارزنـده ای آورده شده اســت .
از نـکات درخـور توجـه ایـن بخـش ، تیرگی روابـط ایـران و انگلیس در دورٔە رضاشـاه اسـت ؛ امـری کـه بـر کنسـولگری بریتانیـا در مشـهد نیـز اثـر گذاشـت .