چکیده:
بررسی عوامل و زمینههای پیدایش و سیر تطور مصطلح الحدیث از اهمیت ویژهای برخوردار است. از آنجا که برخی از مخالفان علم درایه، خاستگاه و منبع اصطلاحات حدیثی شیعه را آثار و کلمات اهل سنت دانسته و این دانش را بدعتآمیز تلقی نمودهاند و نیز بر تقسیم حدیث به صحیح، حسن، موثق و ضعیف تاختهاند، این مقاله در صدد استواری یا نااستواری این ادعا بر آمده و کوشیده است تا مشخص کند که بخشی از عناوین و مصطلحات حدیثی ما ریشه در متون روایی یا آثار متقدمان شیعه دارد و بخش دیگری هم از تفاوت محتوایی برخوردار بوده و احیاناً کاربردی مستقل دارد.
Study of reasons and backgrounds of appearance of Hadith terminology as well as its evoluation is so significant. Because some opponents of Hadith terminology believe that the foundation and source of this science has generated from Sunni sect، that's why this science is blameful innovation and in result، they reject the division of Hadith to four part i.e. authentic Hadith (Sahih)، weak Hadith (Zaeef)، acceptable Hadith (Hasan) and reliable Hadith (Movassaq).This paper is going to shows that there are most of these expressions and terms in prior Shiite works and about some of them it is possible to say that their meaning is different than what Shiite believe.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که برخی از مخالفان علم درایه، خاستگاه و منبع اصطلاحات حدیثی شیعه را آثار و کلمات اهل سنت دانسته و این دانش را بدعتآمیز تلقی نمودهاند و نیز بر تقسیم حدیث به صحیح، حسن، موثق و ضعیف تاختهاند، این مقاله در صدد استواری یا نااستواری این ادعا بر آمده و کوشیده است تا مشخص کند که بخشی از عناوین و مصطلحات حدیثی ما ریشه در متون روایی یا آثار متقدمان شیعه دارد و بخش دیگری هم از تفاوت محتوایی برخوردار بوده و احیانا کاربردی مستقل دارد.
(همانجا، 2/66) همچنین عنوان مضطرب در هشت مورد دیگر تعبیر به مختلف الالفاظ شده است: (همانجا،1/153، 164، 251؛ 2/24، 69، 305، 10؛ 3/220، 314) نتیجه آنکه علم مصطلح الحدیث فی الجمله در عنوان بندی های مطرح شده، ابداع دوره متاخران نبوده و ریشه در عصر متقدمان دارد و بدعت تلقی نمیشود یعنی امر جدیدی نیست تا بدعت به حساب آید اما نسبت به بخش دیگری از اصطلاحات حدیثی و از جمله تربیع حدیث و تنویع و تقسیم آن به دسته هایی چون صحیح، حسن، موثق و ضعیف و یا افزودن قسم قوی و نیز انواع و فروع ناشی از هر یک از موارد نام برده، نیازمند پرسش و تامل بیشتر است که در ادامه به آن پرداختهایم: تربیع احادیث برخی از اخباریان تقسیمات چهار گانه حدیث به صحیح و ضعیف و موثق و حسن را بر نمیتابند و بر این باورند که منشأ اختلاف در روایات به طور عمده پدیده تقیه بوده و ائمه شیعه(ع) ناچار در مواردی برای حفظ جان خود، و یا حراست از شیعیان، به اختلاف سخن میگفتهاند؛ ولی هرگز نمیتوان ادعا نمود که احادیث ساختگی به درون کتب اجله امامیه، راه یافته باشد تا به منظور جداسازی و تشخیص احادیث معتبر از غیرمعتبر نیازمند بهرهگیری از اصطلاحات متأخران گردد.