چکیده:
فلسفه موسیقی، گسترهای از هستیشناسی، معرفتشناسی، سیر تاریخی، بیانگری و ... تا ارتباط موسیقی و فرهنگ را در بر میگیرد. در چنین وسعتی، مکاتب فلسفی مختلف بر وجوه متفاوتی از فلسفه موسیقی تاکید دارند. سنتگرایی فلسفی هم بهعنوان یک جریان زنده و نسبتا مورد اقبال به فلسفه موسیقی میپردازد. کتاب هشت گفتار درباره فلسفه موسیقی از نویسندهای است که از مشاهیر موسیقی اصیل ایرانی است و دغدغههای سنتگرایانه وی در آثارش واضح است. مباحث کتاب هم هستیشناسی موسیقی و هم نسبت موسیقی و زیبایی و همچنین تا حدی تعریف موسیقی را در بر میگیرد و سعی شده میان موسیقی مورد تایید سنت و انواع دیگر، معیاری برای تمایز ارائه شود. نگاه مروری و انتقادی ما تنها مباحث فلسفی کتاب را در بر میگیرد و آن را در بستر حکمت هنر اسلامی بررسی میکنیم.
خلاصه ماشینی:
"مرور اولیه در کتــاب هشــت گفتــار دربــاره فلســفه موســیقی، بــه همــه مباحــث به صــورت بسـیار مجمـل پرداختـه شـده کـه شـاید به علـت حجـم کـم کتـاب و گسـتردگی مطالــب نویســنده اســت ؛ البتــه شــایان ذکــر اســت کــه ظاهــرا قــرار اســت ایــن کتـاب در چهـار جلـد و مجموعـه ای از مقـالات و سـخنرانیهای داریـوش صفـوت باشــد کــه تاکنــون تنهــا همیــن نســخه مــورد بحــث در دســترس بــوده اســت ؛ و ایـن در حالـی اسـت کـه هرکـدام از موضوعـات مطرح شـده ، میتواننـد شـاخه ای جداگانـه بـرای تحقیـق باشـند؛ ماننـد «زمـان عینـی و ذهنـی» در موسـیقی، یـا نسـبت «فـن و حـال » در هنـر کـه بیشـتر بـه آن هـا خواهیـم پرداخـت .
در کتــاب ، اشــتباهات و بدفهمیهــای زیــادی راجــع بــه فلســفه و عرفــان وجــود دارد؛٣ بــرای مثــال : ••در گفتـار سـوم ، بعـد از اصالـت عرفـان ، راجـع بـه اسـم و مسـما میگوینـد و آن را بـا انحـاء اربعـه وجـود، تطبیـق میدهنـد و چنیـن مقایسـه ای را شـناخت عرفانــی مینامنــد یــا آنکــه از «تجســم ذهنــی» و «اثــر ذهنــی» میگوینــد و میانشــان بــا «تحســس عینــی» فــرق گذاشــته اند امــا مثال هــا و توضیحــات ، درنهایــت تفاوتــی را نشــان نمیدهنــد؛ ••در صفحــه ٤٢، زیرنویس هایــی در شــرح «موجــود بماهــو موجــود» هســت کــه در آن کلــی جــزو کــم و موجبــه و ســالبه را جــزو کیــف در احــکام قضایــا به حســاب آورده انــد؛ حال آنکــه بــرای بررســی موســیقی بــدون صفــات و عــوارض آن احتیاجــی بــه اشــاره بــه احــکام قضایــا نیســت ؛ بلکــه به نظــر میرســد در اینجـا منظـور از کـم و کیـف ، بایـد مقـولات عرضـی باشـد کـه تعریـف متفاوتـی دارد و بایــد گفــت تعییــن آن هــا بــرای موســیقی دشــوار اســت و خــود نویســنده نیـز در کنـار این هـا از صفـات خـاص و شـرایط زمانـی و مکانـی سـخن گفته انـد."