چکیده:
سال 1384 اولین سال آغاز برنامه چهارم توسعه و نخستین سال اجرای سند چشمانداز بیست ساله نظام جمهوری اسلامی ایران است. تبیین نسبت اهداف نظام در این سند با تغییر و تحولات فزاینده جهانی در حوزه ارتباطات و اطلاعات در ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی و فرهنگی از مهمترین و ضروریترین فعالیتهای نظری است که میتواند هزینههای کشور را در دستیابی به اهداف این سند کاهش دهد. برنامهریزیها و سیاستگذاریها، در سطوح کلان، میانه و خرد، در خلا صورت نمیگیرد و باید با واقعیات و شرایط موجود در محیط سازگار باشد. «جامعه اطلاعاتی» پدیده مهم و نوینی است که در عصر کنونی و به عنوان پیامد فناوریهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی از آن نام برده میشود. باید مشخص شود به دنبال چه هستیم و درجستجوی برنامهای جامع و بومی پیرامون این موضوع باشیم و ابعاد مختلف قضیه را تبیین نماییم و عوامل تسهیل کننده و موانع این راه را بشناسیم. امروزه کمتر کسی تردید به خود راه میدهد که زندگی فردی و اجتماعی تحت تاثیر تحولات سریعی که در حوزه اطلاعات و ارتباطات پدید آمده، قرار ندارد. با پیدایش شبکههای نوین ارتباطی و اطلاعاتی که همه ابعاد زندگی بشر را دچار دگرگونی کرده، جهان در حال واردشدن به جامعه جدیدی است که از آن به عنوان «جامعه اطلاعاتی» نام میبرند. بسیار دشوار خواهد بود که بخواهیم تعریفی دقیق از این اصطلاح نوپا بدهیم، تلاش ما بر این است که مشخصات و ویژگیهای جامعه اطلاعاتی را بازگو نماییم. نگاهی گذرا بر توسعه بیفکنیم. سپس به رابطه آن با توسعه اقتصادی بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
"برخی از سازههای جامعه اطلاعاتی که تا حدودی در قبال آنها توافق نسبی وجود دارد، به گونه زیر مطرح میشوند: اطلاعات: عنصر ساختاری، و حاوی نظامهای اقتصادی، و اجتماعی؛ شبکه اطلاع رسانی[9]: ساختاری که مناطق مختلف دارای اطلاعات را توسط ابزارهای دوربرد ارتباطی به یکدیگر مرتبط می سازد و باعث پردازش، جابجایی و ذخیره اطلاعات می شود؛ نظام اطلاع رسانی[10]: که در واقع مجموعهای سازمان یافته از مجموعههای دیگر است و قابلیتهای اجتماعی دارد و این قابلیت از نظر بازدهی اجتماعی کاملا قابل اندازه گیری است؛ تکنولوژی اطلاعات[11]: این نوع تکنولوژیها که در اصل آمیزه ای از سخت افزارها و نرم افزارهای رسانه ای و شبکه ای هستند، اصلیترین حاملهای تولید، گردآوری، مخابره، نمایش و انباشت اطلاعات هستند؛ تکنولوژیهای عصر اطلاعات[12]: این مفهوم رایج دیگری است که به طیف وسیعی از تکنولوژیهای مستقلی اطلاق میشود که وقتی در ارتباط با یکدیگر قرار می گیرند یک شبکه اطلاعاتی ایجاد میکنند؛ زیرساخت اطلاعاتی[13]: این هم یکی دیگر از مفاهیم بزرگ و مطرح در جامعه اطلاعاتی است (شکرخواه : 52 ـ 51).
آگاهی از ابعاد مختلف «جامعه اطلاعاتی» و چگونگی کاربرد فناوریهای نوین اطلاعات و ارتباطات در راه توسعه ملی از جمله عواملی است که میتواند به برنامه موزون توسعه ارتباطی و اطلاعاتی کشور و کاهش «شکافهای دیجیتال» در عرصههای مختلف ملی و بینالمللی کمک کند، لازمه تحقق این امر شناخت همه جانبه فناوریهای اطلاعات و ارتباطات و زمینهها و آثار فرهنگی و اجتماعی توسعه آنها و نیز گسترش کمی و کیفی تولید علمی و فرهنگی کشور و میزان اطلاعات و دانش در گردش است."