چکیده:
ادراک زیبایی یکی از ادراکات آدمی است. شناخت این نوع ادراک و تبیین ویژگی های آن از مسائل زیبایی شناسی می باشد. در دو کتاب از آثار علامه طباطبایی، از این نوع ادراک به عنوان ادراکی اعتباری اشاره شده است. در این دو اثر که یکی فلسفی و دیگری عرفانی است توضیحی در این خصوص داده نشده است. کوشش نگارنده بر آن است تا بر اساس اعتباری دانستن این نوع ادراک، به نتایجی در خصوص مباحث مربوط به ادراک زیبایی برسد. در این نوشتار بر اساس تعریف ارائه شده از فعل اعتبار؛ نشان داده شده است که نسبت دادن زیبایی به اشیاء، توسط قوۀ خیال، نسبتی اعتباری بوده و فقط نسبت دادن آن به حقیقت اصیل، حقیقی است. پس از بیان ویژگی های فلسفی این نوع حکم، عوامل درونی مربوط به ادراک کننده و عوامل بیرونی مربوط به ادراک شونده نیز، به عنوان عواملی حقیقی به بیان آمده است. سرانجام نشان داده شده که چگونه این نوع ادراک مانند سایر اعتباریات، وسیلۀ رساندن آدمی به کمال حقیقی اش خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"کلید واژه ها: حقیقت زیبایی، ادراک زیبایی، علامه سید محمد حسین طباطبایی، اعتباریات مقدمه در این عالم اموری وجود دارند که داشتن آنها برای آدمی کمال به حساب میآید.
زیرا نسبت دادن زیبایی به هستی بینهایت، حکمی حقیقی خواهد بود (که همان چیزی است که در فرهنگ و اندیشۀ اسلامی به آن «حسن » گفته میشود) و نسبت دادن آن به زید و عمرو توسط قوۀ خیال، اعتباری بوده و منشاء انجام اعمالی نیز میشود.
عوامل موثر در تغییر حکم به زیبایی این نوع کمالات اعتباری و بهرهمندی از آنها، منجمله بهرهبردن از صورتهای زیبا، نواقصی دارند که باعث میشود بهرهمندی از آنها دائمی نبوده و موقتی باشد ( طباطبایی ، بیتا ج، ص.
برخی از این عوامل بیرونی و برخی دیگر درونی هستند؛ که در ذیل به آنها اشاره میشود: نخستین عاملی که در تغییر احساسات و درنتیجه در تغییر احکام اعتباری تأثیرگذار است، «منطقههای گوناگون آبوهوایی» است که انسانها در آن زندگی میکنند (طباطبایی، 1368، ج.
۹۵) ؛ از این رو، میتوان گفت که خداوند آسمان و زمین و سایر موجودات را طوری آفریده است که با صورتهای خود به انسان لذت زیباشناختی برسانند و درنتیجه آدمی حکم به زیبایی آنها کند.
ب- لذت زیباشناسانه عامل حقیقی درونی برای ادراک زیبایی «لذت» یکی دیگر از حقایق یا واقعیات این عالم و منشاء اثر است.
ادراک زیبایی بهعنوان وسیلۀ رساندن آدمی به مقام ولایت علامه طباطبایی اعتباریات را لازمۀ زندگی در این دنیا ولازمۀ زندگی اجتماعی دانسته و فلسفۀ وجودی احکام اعتباری را رساندن آدمی به کمال حقیقی یا نهایی بیان کرده است (طباطبایی ، بیتا ج، ص."