چکیده:
رشد روزافزون جریان وهابیت در سرزمینهای اسلامی، بهویژه در مصر، از گذشته تا کنون یکی از مهمترین دغدغههای عالمان الازهر بوده است. مشایخ الازهر برای تقابل با وهابیت براساس شرایط زمانی رویکردهای مختلفی را پی گرفتهاند. در این میان نقش عبدالحلیم محمود، بسیار قابل تأمل است. رویکرد وی در تقابل با وهابیت، ایجابی و معطوف به تقویت جریان رقیب سلفیت، یعنی تصوف بوده است. عبدالحلیم محمود کوشیده است باترویج تصوف ازطریق نشان دادن صوفیان بزرگ بهعنوان الگوی کامل، در قالبی همه فهم و جذاب، به مقابلة با وهابیت بپردازد. علاوه براین انتشار آموزهها و تعالیم صوفیانه از راههای گوناگون، بهویژه در دورانی که خود با عنوان امام اکبر الازهر شناخته بود، نقش مهمی در گسترش و عمق بخشیدن به فرهنگ معنوی- اخلاقی و منعطف تصوف و کم کردن تأثیر وهابیت، رویکرد خشن و فرهنگ تکفیری آن داشت. واقعیاتی که باعث شد تا علاقة مردم به فرهنگ و آداب و رسوم صوفیانه همچون زیارت، توسل و برگزاری مراسم میلاد اهل بیت پیامبراکرم و اولیاء الهی که نقطه مقابل وهابیت بود، بیشتر و فرهنگ جامعه نسبت به وهابیت ایمن شود.
خلاصه ماشینی:
"تأثیرگذاری و نفوذ وی در جامعۀ مصر باعث شده اسـت کـه عبـدالحلیم محمـود بـه شرح احوال وی بپردازد و وجود کتاب های متعدد دیگر پیرامون سید احمد بدوی مانع از فعالیت محمود در این زمینه نشده است ؛ زیرا تأثیر کتاب یک عالم الازهر در مقـام امـام اکبر یا شیخ الازهر قابل مقایسه با کتاب های دیگر در این بـاره نیسـت .
البته عوامـل دیگری همچون حمایت حکومت و دیگر عالمان الازهـر در ایـن خصـوص نبایـد نادیـده انگاشته شود، اما به اذعان سلفیان مصر، حضور پرشمار مردم در میلاد ابوالحسن شاذلی در کنار مزار وی که از آن به «حج فقرا» نیز تعبیر میشود، یکـی از دسـتاوردهـای آثـار شیخ عبدالحلیم محمود دربارة وی دانسته شده است ؛ زیرا او، در جایگاه شیخ الازهـر، در بالا بردن شأن شاذلی نقش بسزایی داشته است [٩].
علل موفقیت او در ترویج تصوف و تقابل با وهابیت را میتوان در این مـوارد خلاصـه کرد: رویکرد تصوف در گسترش معنویت اسلامی و نشان دادن چهـرة رحمـانی از اسـلام در مقابل چهرة خشن سلفیه ؛ ارائه الگوهایی کامل برای نسـل جدیـد؛ زدودن شـبهات از تصوف و مبرا کردن تصوف و بزرگان آن از شبهات سلفیها؛ اسـتفاده از اعتبـار الازهـر و جایگاه شیخ الازهر در تحکیم و ترویج فرهنگ صوفیانه در مصر؛ ریشه داشتن تصـوف در عمق جامعۀ مصری .
زیرا علـیرغـم گسـترش و هجمـۀ وهابیـت بـه ارزش های صوفیان ، توجه به نمادها و تفکرات صوفیان نه تنها کاهش نیافته اسـت ، بلکـه بر عمق و دامنۀ آن نیز افزوده شده است و به اذعان وهابیان ، یکی از عوامل مؤثر در ایـن مسیر آثار و رویکرد عبدالحلیم محمود بوده است ."