چکیده:
امـروزه در روابط بین الملل سلطه بـر کـانـونهای تولیـد و منبـع نفـت و گـاز و مـسیر انتقال آنها اساس کار بسیاری از سیاستگذاران را تشکیل میدهد و کشورهایی کـه دارای سیاسـت انـرژی محور هستند غـالب تصمیم هـای خود را بـا تکیه بــر پـشتوانه انـرژی اتخـاذ مـینماینـد. روسیه کشوری است که از اهرم انرژی برای بازسازی قدرت خـود اسـتفاده مـینمایـد و در زمینـه صادرات گاز طبیعی به اروپا ایفاگر یک نقش اساسی میباشد. روسیه با نگاه به کاهش توان نظامی، تنزل موقعیت سیاسی و مشکلات ساختاری اقتصاد خود و نیز متـاثر از اصـل کارآمـدی ابزارهـا و استفاده از کارآمدترین آنها در رویکرد عمل گرایی، منابع انرژی را مهم تـرین بـرگ برنـده خـود در عرصه رقابت های بین المللی میداند و بر همین اساس تلاش فزایندهای را بـرای اسـتفاده از منـابع انرژی به عنوان سلاحی سیاسی و اهرمی مهم در سیاست خارجی مدنظر قـرار داده اسـت . سـوال اصلی مقاله این است که روسیه از چه راهبردهایی در حوزه انـرژی در سیاسـت خـارجی اسـتفاده میکند و هدف از اعمال این سیاست ها چیست ؟ و بر این فرض اسـتوار اسـت کـه روسـیه تـلاش میکند از اهرم انرژی در تعامل خود با سایر کشورها به نحو مطلوبی بهره گیرد و با کنترل بخـشی از بازار انرژی نقش یک بازیگر مهم سیاسی و ژئوپلیتیک جهانی را با موفقیت ایفا کند و با استفاده از برگ انرژی به عنوان یک سلاح در پی بازسازی امپراتوری خود است .
خلاصه ماشینی:
از ایـن رو، بـازیگران اصـلی و قدرت های برتری همچون روسیه با علم به این مطلـب کـه در سـاختار نـوین نظـام سیاسـی بین الملل ، قدرت از وجه نظامی بـه وجـه اقتـصادی و فنـاوری ، انتقـال یافتـه اسـت و محـور دیپلماسی ، نه صرف تمرکز بـر امـور و مـسائل سیاسـی و نظـامی ، بلکـه تمرکـز بـر مـراودات اقتصادی نیز می باشد، تلاش می کنند با تحکیم ارکان مادی هژمونی خود بر اقتصاد جهانی بـا در پیشگیری الگوی رفتار سیاسی واقع گرایانه از انرژی هم به عنوان ابزار اعمـال قـدرت و نیـز هدف قدرت و کسب ثروت بهره برداری کنند (فرجـی راد و شـعبانی ، ١٣٩٢: ١).
بـا توجه به تلاش ها برای ایجاد انحصار در حوزه جغرافیایی دوران شوروی ، روسیه عامل انرژی را در سیاسـت خـارجی خـود بـه سـه روش اسـتراتژیک اعمـال مـی کنـد؛ ١- منـابع انـرژی از جمهوری های استقلال یافته را با تخفیف وارد می کند و آنها را با قیمت های بالا به کـشورهای دیگر صادر می کند، ٢- متعاقب «سیاست چماق و هویج » ١کشورهایی کـه بـه انـرژی روسـیه وابسته شده اند، تلاش می کنند سیاست های خارجی خود را با توجـه بـه منـافع ملـی روسـیه شکل دهند، ٣-کسب اطمینان از مسیرهای خط لوله از میان قلمروهای این جمهـوری هـا یـا یکی از کشورهای دوست (٢٠١٦:٨٣ ,Sonmez and Cobanoglu).