چکیده:
مقدمه: هدف از پژوهش حاضر، طراحی و آزمون الگویی از پیشایندهای علائم بدریختانگاری بدنی در دانشجویان کارشناسی بود. در الگوی پیشنهادی پژوهش، متغیرهای استفاده از رسانه، درونیسازی الگوهای رسانه، حساسیت بهطرد مبتنیبر ظاهر، کمالگرایی ظاهری و باورهای ناکارآمد درمورد ظاهر بهعنوان متغیرهای پیشایند، و متغیرهای نگرانی از بدشکلی بدنی، اضطراب اجتماعی مربوطبه ظاهر، کنارهگیری اجتماعی و رفتارهای جبرانی برای زیبایی و تناسب اندام (استفاده از لوازم آرایشی، جراحی زیبایی و تلاش برای تناسب اندام) بهعنوان علائم بدریختانگاری درنظر گرفته شد.
روش: طرح پژوهش حاضر از نوع همبستگی و از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) بود. تعداد 540 نفر، شامل 337 زن و 203 مرد، با استفاده از روش نمونهگیری چندمرحلهای تصادفی از بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز انتخاب شدند و به هشت مقیاس پژوهش پاسخ دادند. برای آزمودن الگوی پیشنهادی پژوهش، از روش الگویابی معادلات ساختاری، با تبعیت از رویکرد دومرحلهای اندرسون و گربینگ (1988)، استفاده شد. همچنین، برای بررسی معناداری اثرات غیرمستقیم موجود در الگوی پژوهش، روش بوتاستراپ بهکار گرفتهشد.
یافتهها: نتایج تحلیلها نشان داد که شاخصهای برازش برای الگوی پژوهش در دامنه قابلقبولی قرار دارند؛ با این حال، با انجام برخی اصلاحات، الگو به برازش مطلوبتری دست یافت. همچنین، این نتایج نشان داد که همه مسیرهای مستقیم در الگوی پژوهش (به جز مسیر استفاده از رسانه به کمالگرایی ظاهری و حساسیت بهطرد مبتنی بر ظاهر) معنادار است. نتایج حاصل از روش بوتاستراپ نیز نشان داد که همه مسیرهای غیرمستقیم الگو معنادار است.
نتیجهگیری: بهطورکلی نتایج حاصل از پژوهش حاضر نحوه شکلگیری علائم بدریختانگاری، بهخصوص رفتارهای جبرانی برای زیبایی و تناسب اندام، را ازطریق تأثیرات رسانه و متغیرهای شناختی و شخصیتی را در یک نمونه ایرانی نشان میدهد. همچنین، این نتایج در بافت نظری و تجربی تبیین شد و تلویحات نظری و کاربردی آن ارائه شد.