چکیده:
پول مجازی پدیدهای نوظهور است که بانفوذ بیشتر دنیای مجازی در زندگی بشر، رخ نمون کرده است. مدت زیادی از طرح ایده و عملیاتیشدن پول مجازی نمیگذرد و پولهای مجازی گوناگون، بازاری برای خود ایجاد کردهاند. اگرچه حاکمیتها نسبت به پذیرش این نوع از پول مقاومت نشان دادهاند و برخوردهای متناقضی در این زمینه وجود دارد، اما مخترعان این پولها و فعالان مالی، با تلاش برای رفع چالشها و ایجاد نوآوریهای مالی در این عرصه، سعی در گسترش این پدیده دارند. فهم صحیح و فنی از ماهیت پول مقدمهای برای شناسایی احکام شرعی مترتب بر پول مجازی و استفاده از آن در نظام پولی و بازار سرمایه اسلامی است. در مقاله حاضر تصمیم داریم تا با ماهیتشناسی پول مجازی و تحلیل فقهی پدیده پول، بر پایه نظریه مال اعتباری بودن پول، احکام شرعی در خصوص پول مجازی را تبیین کنیم. از اینرو، شایسته است در تحلیل فقهی پول مجازی عناصر کلیدی و اجزای تشکیلدهنده پول مجازی مورد واکاوی قرار گیرد. این عناصر و اجزا عبارت است از: ماهیت پول و پشتوانه آن، خصوصی بودن، الکترونیکی بودن و ورود پول مجازی به دنیای حقیقی. از منظر نگارندگان مهمترین ملاحظه پذیرش پول مجازی در نظم کنونی پول، سامان نظام دو پول حقیقی و مجازی در کنار یکدیگر است.
خلاصه ماشینی:
اگرچـه مقـالات متعددی با رویکردهای تلفیقی توسط متخصصـین مختلـف حـوزه فنـاوری اطلاعـات ، اقتصاد، مالی و حقوق برای بررسی ابعـاد (فنـی، تقنینـی، اقتصـادی و بـازار) پـول هـای مجازی مانند بیت کوین نگاشته شده است ، اما تاکنون تحقیق و تحلیلی جامع درباره ایـن پدیده صورت نگرفته است .
آنچه در این مجال مورد توجـه ایـن نوشـتار اسـت تحلیـل موضوع شناسی از ماهیت پول مجازی است تا بر پایه آن ، احکام شرعی مترتـب بـر ایـن پدیده از منظر فقه امامیه مورد بررسی قرار گیرد.
تحلیل ماهیت پول مجازی از زمان راه اندازی پول های مجازی مجادلات و مناقشات بسـیاری در مـورد ماهیـت آن وجود داشته است ؛ آیا واقعا میتوان این پول ها را به عنوان یک ارز، سـرمایه یـا کـار در نظر گرفت ؟ یا آنکه این پول ها دارای هـیچ ارزش خاصـی نیسـت ١٦؟ از ایـن رو، بـرای روشن شدن احکام مترتب بر این پول ها ضروری است ابتدا ماهیت پدیده پول مجـازی مورد واکاوی قرار گیرد.
٨. بسته بودن شبکه پول مجازی: با توجه بـه بسـته بـودن پـول مجـازی در میـان کاربران شبکه مجازی خاص ، ایجاد صرافی برای تبدیل پـول هـای مجـازی بـه یکدیگر با چالش روبرو است و این بازار به طور عمومی شکل نگرفتـه اسـت .
بـا ایـن حـال ، منطـق پول های مجازی بانفوذ بیشتر دنیای مجـازی در حیـات حقیقـی انسـان مـدرن امـروزی گریزناپذیر است و میتوان انتظار داشت شکل و ماهیت پول برای ابنـاء بشـر در آینـده ، مجازی و کاملا بر اساس اعتبار منتشرکننده آن باشد (٢٠١٤ ,Andreessen).
از این رو، ورود پول ها و ارزهای مجازی در کشور بـا عنایـت بـه حفـظ ارزش پـول ملـی است .