چکیده:
موضوع این مقاله بررسی نقش ارامنه در بازرگانی خارجی ایران و روسیه در دوره شا ه عباس یکم(996-1038 ق) و جانشینان وی است.فراوانی تولید ابریشم و اهمیت آن به عنوان یک کالای صادراتی، سبب اتخاذ سیاست انحصار آن توسط شا ه عباس یکم(996-1038 ق)و در پی آن به کارگیری بازرگانان مجرّب ارمنی در اجرای این سیاست گردید. ارامنه، عاملان اصلی شا ه عباس در تجارت خارجی ابریشم بودند و تخصص بازرگانی و مالی آ نها و ارتباط با کشورهای اروپایی در این امر کارساز بود. ازاین رو این مسئله مطرح است که نقش ارامنه در روابط تجاری ایران و روسیه به چه میزان بوده است. ارامنه در تلاش برای بازگشایی مسیر ایران به اروپا از طریق روسیه نقش کلیدی داشت هاند و به نقش فعال خود در مسیر ولگا- خزر ادامه دادن د، اما صرفا در نیمه دوم قرن 17 م بود که در این 1667 م. کی سلسله امتیاز تجاری از روسیه به دست آوردند و در اواخر - 1084 ق./ 1673 - مسیر نیروی تاز های دمیده شد. آ نها در سا لهای 1078 قرن هفدهم به طور فزایند های از روسیه به عنوان کی مسیر حمل کالا برای صادرات ابریشم به اروپا استفاده کردند. ارامنه توانستند ابریشم ایران را در مهمترین مراکز تجاری سراسر جهان آن روز معرفی و عرضه نمایند و از این راه، ضمن افزایش واردات پول و فلزات قیمتی، سبب برقراری موازنه تجارت خارجی شده، استقلال مالی کشور را ارتقاء دهند و از سویی موقعیت اقتصادی اجتماعی خود را بهبود بخشند.
The subject of this article investigates the role of Armenians in foreign trade between Iran and Russia in
the period of Shah Abbas and his successors. The abundance of silk production and its importance as
export goods led to the adoption of its monopoly policy by Shah Abbas and following, the employment of
experienced Armenian merchants in order to carry out this policy. The Armenians were the main agents of
Shah Abbas in the foreign trade of silk and their commercial and financial expertise and their relations with
European countries was very workable. Therefore, it is argued the extent to which the role of Armenians was
in the commercial relations between Iran and Russia.
Armenians had a key role in opening Iran’s route to Europe through Russia and they continued to its active
role in the route of Volga- Khazars. But it was in the second half of 16th century that a new life was breathed
into this route. They received a series of trading privileges from Russia between 1667 and 1673 and they
increasingly used Russian as a route for the export of silk to Europe. Armenian could introduce Iran’s silk
to the most important business centers around the world and in this way not only did Armenian increase in
imports of precious metals and money toward Iran but also they made a balance in Iranian foreign trade and
improved the financial independence of the country and their socio-economic status themselves.
خلاصه ماشینی:
"در اینجا این سؤال مطرح است ؛ بازرگانان ارمنی در تجارت بین ایران و روسیه چه نقشی را ایفا نمودند و در اجرای این نقش تا چه اندازه موفق بودند و علت موفقیت یا ناکامی آن ها چه بود؟ فرضیه مناسب برای این پرسش ها ازاین قرار است ؛ شرکت تجاری جلفای نو در مناسبات ایران و روسیه نقش میانجی را بازی میکرد و هدف آنان از انعقاد قرارداد ارتباط با دیگر کشورهای اروپای غربی نیز بود اما بازار روسیه محدود بود اما تجار ارمنی توانستند از آن طریق ابریشم ایران را در مهمترین مراکز تجاری جهان معرفی و عرضه نمایند.
۲۷ تجارت خارجی ایران اصولا در دست بازرگانان ارمنی بود که از هنگام سلطنت شاه عباس اول در جلفا، مرکزی برای فعالیت های بازرگانی خود استقراریافته بودند آن ها به عنوان نمایندگان شاه در کشورهای مختلف اروپایی رفت وآمد میکردند چنانکه در چند شهر مانند مارسی، ونیز، لیورنو و غیره مهاجرنشین های ارمنی وجود داشت .
با توجه به این که بازرگانان ارمنی مایل نبودند از راه های زمینی عثمانی صرف نظر کنند و دولت روسیه مایل بود مبادلات کالاها به ویژه ابریشم از طریق روسیه صورت گیرد، اما این امر صورت نپذیرفت ، ولینسکی در مذاکراتش با دولت شاه سلطان حسین سعی میکرد به این نتیجه برسد که بازرگانان روس بتوانند در گیلان و شروان کالاها را مستقیما از تولید کنندگان خریداری کنندو اجازه خرید ابریشم را به صورت بی واسطه در ایران دریافت نمایند."