چکیده:
از آنجا که زبان ادبی چارچوبهای عادی را مختل میسازد، رابطه میان تخیل و واقعیت مورد توجه قرار میگیرد. غنای بازنمودهای تخیلی نیز در پرتو بازنمایی ادبی عناصراتفاق میافتد. به عنوان مثال، نمایش ادبی مکانی، مکان دیگری در ذهن ایجاد کرده، فعالسازی مجازهای غیر قابل مشاهده از این مکان اتفاق میافتد و مکان ملموس تبدیل به فضایی میشود که باید احساس و ادراک شود. آرایههای ادبی از جمله عناصری هستند که ویژگی ادبیت فضای معماری را نمودار ساخته، رابطه دیالکتیک میان فضای واقعی و تخیلی را به منصه ظهور مینشانند. لذا واژگان احساسات و همچنین تجربهی "من" چند نویسندهی فرانسوی که از قرن هیجده به بعد گزینش شدهاند، در رویارویی با فضاهای معماری ایران مورد مطالعه مقاله حاضراست. زیرا از خلال ادراکهای متفاوت سوژهها، این فضاها در جهان ادبی بسط یافته، مالک هویت جدیدی میگردند. همچنین، ورود زمان به دنیای گفتمان، آمیختگی آن با مکان و در نتیجه تولید معنا را سبب میگردد. تصریح ارتباط فضای معماری با سوژه، مستلزم بررسی فضا-زمان معماری در آثار نویسندگان انتخابی است. بدینسان، نیاز به تلاش در حفظ زیباییهای فضایی پیشین برجسته شده، طرح بازسازی برخی فضاهای معماری، از ورای این خوانش دریافت میگردد. این مطالعه به سوی ساخت شبکهی نمادینی از فضای معماری ایران سوق داده میشود. کشف آن سوی این فضاهای معماری سمبلیک، اسطوره شخصی این نویسندگان را آشکار ساخته، به جهان اثر و فضاهای معماریای که در آن جریان دارند، هویت تازهای میبخشد. چنین مطالعهای تکیه بر نقد جغرافیایی و روش اسنادی وکتابخانهای با پردازش توصیفی–تحلیلی را لازم میداند.
خلاصه ماشینی:
)، تجربۀ«من “نویسندگان دررویاروییبافضاهایمختلف معماریورابطه ایکه این «من “با فضاهایبیان شده برقرارمیکند،دراین بخش ازمقاله بررسیمیشودتابدین ترتیب ،مسئلۀ ارجاعیت که به رابطۀدنیای تخیلی نویسندگان وواقعیتی که آن هاتجربه کرده انداطلاق میشود،معنایخودرابیابد.
«جهانیشبیه به بهشت که درآن کوشیده شده است تا “ناپیداکران “در”محدود”جایگیردولانه ایبرای”نامحدود”جسته شود.
7 بنابراین بااینکه اصفهان نزدلوتینمادبرتریاست ،ازدیدگاه بوویه ،این کرمان است که حامل این نماداست .
ازمنظرعلیرضاقزوه نیز،اصفهان آن چنان زیباوالهام بخش است که شاعرباآن یکی میشودودرهمراهیباآن ،به رقص درمیآیدوباآن به سخن مینشیند: شــکل دریــاشــده ای،معنــیدریــاکــه تــویی بندرعباس غزل میشودآنجـاکـه تـویی اصــفهان غزلــت ،آخــرخــاتم کــاریســت به خودمشرق آیات تماشاکـه تـویی...
همچنان که ضمن نمایش چهرۀمعماری بازارهایاصفهان ،ایدۀبازسازیرابه مخاطبش القامیکندوازپوسیدگیهاودرعین حال شکوه این بازارهاسخن به میان میآورد.
]بازنمودی است ازکارهاو چهره های اغلب واقعی که به واسطۀتخیل جمعی مخدوش یابزرگ نمایی شده است “ (٢٠٠٩ ,aiseDictionnaire, le Petit Robert de la langue franc).
بررسیدنیایناخودآگاه این طبقات نمادین ،تصاویرویژه ایبه دست میدهدوبه جهان اثروبه هرآنچه درآن است ،هویت میبخشد؛زیرابه واسطۀناخودگاه که به عنوان منبع نبوغ خلاق تعریف میشود،برخی نویسندگان شیوه های خاصی رابرای بازنمایی تصاویر 14 ماورای عادی به کارمیبرند.
(Durand, 1963: 54) بدین ترتیب ،«هزارتویویران ،متروکوساکت “جادۀیزد(ابرقو)نزدبوویه همانندفردی است که زبانش راازدست داده است وتصویرفردی«سیاه “و«پابرهنه “رابه ویالقامیکند که همواره درسکوت به سرمیبرد(٢٨٦ :٢٠٠٤ ,Bouvier).
به واقع ،این ازدواج رنگ ها بهشت بوویه است که آن رادرباغ هایایران مییابد.
بدون تردیدآنچه این نویسندگان وشاعران درفضایایران یافته اند،متفاوت بافضایمعماریکشوریاست که به آن متعلق اندوهمین تفاوت به منزلۀعاملیکه مکمل وجودوتصاویرذهنیشان است ،برایشان جذابیت دارد.
این چنین است که آن هاحین گذرازمرزهادرآینۀبیگانه ،تصویرکشورخودرانیزمینمایانند.