چکیده:
سالها پیش در روم فاجعهای در قصر خاندان مشهور و ثروتمند چنچی رخ داد که موجبات نوشتن نمایشنامهای با نام خاندان چنچی را توسط دو نمایشنامهنویس جریانساز با رویکردها و اندیشههای نوشتاری متفاوت، فراهم ساخت. مقالۀ حاضر مقایسۀ تطبیقی رویکردهای متفاوت این دو نویسنده است: نظریۀ پرسی بیشی شلی با توجه به جنبشی که در انگلیس به شکل رومانتی-سیسم در جریان بود و نظریۀ آنتونن آرتو با توجه به عقاید او در مورد تئاتر بیرحمی. هدف از نگارش این مقاله یافتن تفاوتها و شباهتهای فکری دو نویسنده در باب یک واقعۀ تاریخی و ربط آن به تئاتر و متن از دیدگاه آنها است. شاعرانگی، بخشیدن وجه ادبی و توصیف کلامی از ویژگیهای بارز کار شلی محسوب میشود؛ در حالیکه آنتونن آرتو با مخالفت شدید نسبت به ادبیات در تئاتر، سعی میکند به کارگردانی و اجرا تأکید کند و نمایشنامه را با عملکردها و روشهای اجرایی مورد نظرش بنویسد. در این راستا مطالعۀ تطبیقی دو نمایشنامۀ مذکور به شرح تفاوتهای ساختمایهای آنها میپردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که پرسی بیشی شلی برای تلطیف بخشیدن به ماجرای خشونتآمیز چنچیها، به وقایعی که فقط در کلام نمود پیدا میکنند و اعمال شخصیتها را با زبان در صحنههای متفاوت نشان میدهند، پناه آورده است؛ در حالیکه آنتونن آرتو اعمال خشونتآمیز شخصیتها را در زمان حال و با خشم مضاعفی به تصویر میکشد، آنقدر که از شخصیتهای لال و بیکلام بهره برده و صحنههای فرعی را حذف کرده است.
خلاصه ماشینی:
خاندان چن چی ١ عنوان نمایش نامـه ای اسـت که دو نویسنده یکی به نام پرسی بیشی شلی ٢ در سال ١٨١٩م و دیگری آنتـونن آرتـو٣ در سـال ١٩٣٥م ، در آن از دیدگاه های متفاوت ، واقعۀ تاریخی خانـدان چـن چـیهـا را شـرح و تفصـیل داده اند.
شلی با پناه بردن به جنبش رمانتیسیسم و استفاده از غـزل و روحیـۀ شاعرانه اش در توصیف خشونت ماجرا، این داستان را به نمایش نامه تبدیل کرده و آرتو به دلیـل عقایدش در مورد تئاتر بیرحمی و استفاده از ابزار اجرایی مورد نظرش ، خشم مضـاعفی را بـه این داستان واقعی بخشیده است .
ساخت مایۀ نمایش نامه های خاندان چن چی از شـلی بـا خانـدان چـن چـی از آرتـو چـه تفاوت هایی دارند؟ 79 نخست نظریات پرسی بیشی شلی را دربارۀ مذهب ، جامعه و ادبیات بیان میکنـیم و سـپس از نظریات آنتونن آرتو و دلایل اهمیت دادن او به تئاتر و اجرا سخن میگوییم و اینکه چگونـه توانسته است ادعاهای خود را با توجه به آنچه در اجرای آثار مورد نظر قرار میداد، ثابت کنـد.
وی بر اساس اهمیتی که برای اجرا در کارهایش قائل است ، متن نمایش نامۀ خاندان چن چی را کم اهمیت تر از کارگردانی آن جلوه میدهـد و از ایـن طریق اثر نمایشی را با عنوان نظریۀ تئاتر بیرحمـی بـرای اثرگـذاری بیشـتر در مخاطـب ارائـه میکند و بسیاری از ویژگیهای شخصیت ها را به اعمال آن ها وامیگذارد.
قادری در انتهای ترجمۀ خود از نمایش نامۀ خاندان چن چی در مورد تئاتر بیرحمی و نظریـات آرتو نوشته است که او تئاتر را وسیله ای برای آموزش به افراد جامعه که در ضـمیر ناخودآگـاه شکل گرفته باشد، نمیپذیرد.