چکیده:
ارزیابی برنامههای توسعه ایران جهت رفع موانع و تحقق اهداف برنامههای توسعه، موضوع پژوهش گستره وسیعی از مقالات و تحقیقات بوده است. با توجه به حجم زیاد مطالعات ارزیابی برنامههای توسعه از یکسو و گوناگونیها در نتایج تحقیقات از سوی دیگر، روش فراترکیب به منظور تجزیه و تحلیل نظاممند گستره وسیع نتایج پژوهشها اتخاذ شد. در این مطالعه، متون کیفی منتشر شده و نشده در زمینه آسیبهای برنامههای توسعه طی سالهای 1394-1371 انتخاب شدند. سپس با مرور کامل متن مقالات و گزارشات و متون، مقالاتی که بطور دقیق نقاط ضعف و تسهیل کنندههای برنامههای توسعه ملی را مورد بررسی قرار می دادند، انتخاب و با یکدیگر مقایسه شدند. این مقالات با رویکرد تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت و داده ها به شیوه کدگذاری بازتحلیل شدند. نتایج حاصله از تحلیل نقاط ضعف و موانع برنامه های توسعه در 13 مضمون و تسهیل کنندهها در پنج کد تحت عناوین همگرایی و انسجام نظام آموزش عالی با نظام اجتماعی و پیوند علم و صنعت، پیشبرد توسعه متوازن، محدودسازی دولت در فرایند توسعه، تقویت نظام اجتماعی به عنوان بستر توسعه و گسترش تعاملات بین المللی تفسیر و ترجمه شدند و نهایتا یافتههای راهبردها نشان از ضرورت پیشبرد توسعه در قالب رویکرد سیستمی داینامیک، تفسیر شد.
A great volume of studies and researches are conducted for evaluating Iran's five-year development plans، with the main purpose of overcoming obstacles and realizing the goals of national strategic plans. Considering the large volume of studies on evaluation of development plans، on the one hand، and the inconsistencies and contradictions of the findings on the other hand، the method of meta-synthesis is adopted by the researcher as an efficient method for systematically summarizing and analyzing the wide range of results. For this purpose، published and unpublished qualitative literature in the context of development programs، dated between 1992 and 2015، were selected. Having reviewed the full-text of these articles، reports and texts، the ones which accurately examined the weaknesses as well as the facilitators of national development programs were chosen and compared with each other. The data were first analyzed via adopting thematic analysis approach and then were reanalyzed through encoding method. The results of the analysis of obstacles against development programs were extracted and interpreted within thirteen themes and five codes of facilitators، namely، convergence and integration of higher education with social system while linking knowledge and industry، promoting balanced development، limiting government in the development process، strengthening social system as the context of development and expansion of international interactions. The findings ultimately suggest the necessity of promoting development through a dynamic systemic approach.
خلاصه ماشینی:
بسیاری از نقدها با اصل و محور قرار دادن سند چشم انداز در تدوین برنامه های توسعه ، به ارزیابی اهداف ، رویکردها و ساختارهای برنامه توسعه به صورت تطبیقی با اهداف سندچشم انداز پرداخته (برادران شرکا، ١٣٨٥) و(نورزاده و همکاران ، ١٣٨٨)، برخی نیز با استدلال اینکه عامل اقتصادی- اجتماعی مهمترین عامل گام نهادن در مسیر توسعه پایدار است ، وضعیت توسعه پایدار در برنامه های توسعه ایران را بررسی کرده (مومنی و امینی، ١٣٩٠)، تعدادی نیز با تاکید بر ضرورت مشارکت زنان به عنوان بخشی از نیروی انسانی جامعه که نقش تسریع کننده در تحقق و دسترسی به توسعه دارند، به ارزیابی برنامه های توسعه پرداخته و دسترسی زنان به اطلاعات ، ارتقاء مشارکت و اشتغال آنها و نهایتا توانمندسازی زنان را توصیه می کند (شیرزادی و سوزنی شیروان ، ١٣٩١) و (سپهری مقدم ، ١٣٨٤)، بعضی هم با طرح ضرورت گسترش تعاملات جهانی، بازسازی اقتصاد ملی برای جلوگیری از عقب ماندگی در عرصه رقابت جهانی را الزامی دانسته (قریب ، ١٣٨٩) و (شیرزادی و سخایی، ١٣٩٠)، برخی آثار با تاکید بر تاثیر عوامل سیاسی و مدیریتی در تحقق و عدم تحقق برنامه توسعه ، میزان اراده سیاسی دولت و دانش فنی مجریان در پیشبرد توسعه را مورد ارزیابی قرار داده اند.
“The DAC Guidelines Strategies for Sustainable Development, Paris, Organization for Economic Co- operation and Development (OECD)” Publications, 2001, Retrieved October 31, 2014 on http://www.