چکیده:
شناخت جاذبه ها و توزیع زیرساخت ها بر اساس رتبه جذب گردشگر در هر منطقه، یکی از مسائل اساسی در صنعت گردشگری است که موجب می شود با در نظر گرفتن جاذبه ها و موقعیت آن ها نسبت به ایجاد تاسیسات و زیرساخت های گردشگری اقدام گردد. در همین راستا تشکیل سلسله مراتبی از نواحی گردشگری که بتواند چارچوب موثری برای توزیع گردشگر و ارائه خدمات مناسب و کارکرد مطلوب داشته باشد، ضروری است. هدف پژوهش، تحلیل شاخص های جاذبه های گردشگری مقاصد پیرامون کلان شهر تهران و اولویت بندی این نواحی و عوامل اثرگذار بر انتخاب مقاصد گردشگری است. ازاین رو پژوهش حاضر بر آن است با توجه به نیازهای گردشگری روزانه سطح شهر تهران، به رتبه بندی مقاصد گردشگری در محور شمالی تهران بپردازد. روش تحقیق ازنظر ماهیت مبتنی توصیفی- تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی است. تحلیل داده ها با استفاده از الگوی تحلیل فرایند شبکه ای و سلسله مراتبی صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل؛ محورهای گردشگری شمال تهران؛ لواسانات، دارآباد، کن و سولقان، توچال، دربند و درکه است که برخی از این محورها دارای روستاهایی باقابلیت گردشگری است. نمونه آماری مبتنی بر روش کوکران، تکمیل پرسشنامه و تحلیل فرایند شبکه ای در برنامه ریزی گردشگری نواحی پیرا شهری کلان شهر تهران است. شاخص های تاریخی، اکو توریستی، زیرساخت ها، اماکن مذهبی و منابع آبی از مهم ترین مولفه های سطح بندی جاذبه های گردشگری برای پژوهش انتخاب شدند. یافته های تحقیق نشان می دهد نخست مقصد گردشگری لواسانات با 43% به عنوان مهم ترین مقصد گردشگری و سپس محورهای توچال با 31%، دربند با 21% و کن – سولقان با 17% در رتبه های بعدی قرار دارند، درنهایت، محور دارآباد با 14 % پایین ترین رتبه مقصد گردشگری حومه های شمال تهران را داشته است.
خلاصه ماشینی:
"بنا بر نتایج پژوهش ، راهکارهای پیشنهادی زیر برای توسعۀ گردشگری منطقه قابل طرح است : مقصد گردشگری لواسانات : (رتبه نخست مقاصد گردشگری ) نبود فضاهای ویژه و مناسب برای پذیرش گردشگران و کوه نوردان ، نوسانات فصلی حاکم بر تقاضای گردشگری منطقه ، کمبود فضای کافی و در دسترس برای توسعه و گسترش فضاهای موردنیاز گردشگران (به ویژه به خاطر کوهستانی بودن )، کمبود تسهیلات خدماتی موردنیاز گردشگران با توجه به ظرفیت بالای گردشگری، تعیین روستاهای هدف گردشگری و تهیه طرح های گردشگری برای آنها، جلوگیری از هرگونه عملی که موجب آسیب به محیط طبیعی، انسانی و زیستی و جاذبه های اکو توریستی شود و ایجاد پارکینگ از طریق تسطیح اراضی در نقاط پر رفت وآمد؛ مقصد گردشگری توچال : (رتبه دوم مقصد گردشگری ) بالا بردن سطح کیفیت تسهیلات کالبدی و خدماتی مسافرخانه ها و رستوران ها و سایر مراکز اقامتی، بالا بردن سطح بهداشت در مراکز اقامتگاهی و پذیرایی، ایجاد پناهگاه هایی در مسیرهای کوهنوردی، تأمین اقامتگاه و خدمات پذیرایی در برخی مسیرهای کوهنوردی؛ مقصد گردشگری دربند: (رتبه سوم مقاصد گردشگری ) کنترل قیمت ها و جلوگیری از چندگانگی قیمت ها، جلوگیری از ورود فاضلاب های خانگی به رودخانه ، جلوگیری از ساخت وسازهای بیرویه و غیرقانونی، نبود محور ارتباطی مناسب و استاندارد با توجه به حجم زیاد گردشگران بخصوص در آخر هفته ، وجود اختلاف طبقاتی میان ساکنین این منطقه (عده ای بسیار متمول و عده ای حاشیه نشین در این محله زندگی میکنند که این امر موجب عدم تجانس در این محله و عدم همکاری و مشارکت آن ها در حوزه گردشگری هم می شود) مقصد گردشگری کن - سولقان : (رتبه چهارم مقاصد گردشگری ) اقدام های حفاظتی (آب وخاک، اقدام های ترمیم و احیاء (استفادة مؤثر، افزایش سطح آگاهی و مهارت های نیروی انسانی) اقدام های افزایش بازدهی (گسترش منابع طبیعی ) در جهت ساخت آزادراه تهران – شمال ، تعریض راه و ایمن کردن محور ارتباطی به امامزاده داوود، ساماندهی حمل ونقل منطقه ، توسعه و احداث خدمات بین راهی نظیر جایگاه سوخت و تعمیرگاه خودرو، ایجاد مراکز اقامتگاهی و خدماتی- رفاهی مناسب و با استاندارد بالا برای گردشگران ، مشارکت و سرمایه گذاری دولت در زمینۀ توسعۀ فعالیت های گردشگری، اتخاذ سیاست ها و تدابیری جهت جلوگیری از تغییر کاربری اراضی و جلوگیری از تخریب محیط زیست توسط گردشگران ، روستاییان و ساکنان بومی؛ مقصد گردشگری درکه : (رتبه پنجم مقاصد گردشگری) جلوگیری از ساخت وسازهای مجاز و غیرمجاز، کاهش کیفیت ارائه خدمات به خصوص در حوزه خدمات شهری و عدم وجود مدیریت واحد، ایجاد تفرجگاه ها و گردشگاه های فرا منطقه ای، تسریع درروند ساخت کامل سرای محله درکه تا شهروندان بتوانند از امکانات آموزشی این واحد بهره مند شوند، حفاظت از باغ های قدیمی کوچه باغ های زیبا و مسیرهای باصفای رودخانه درکه به عنوان میراث ارزشمند طبیعی، معضل کمبود پارکینگ با توجه به حجم بالای گردشگری در منطقه ، پاکسازی انبوه زباله در رودخانه درکه و توجه ویژه به فضایی برای پارکینگ گردشگران ."