چکیده:
جایگزینی پوششهای گیاهی با آسفالت و بتن و تغییر کاربری اراضی از عوامل اصلی انتشار گرماهای انسانساز به شمار آمده که باعث افزایش دمای محیطزیست شهری و منجر به ایجاد جزیره حرارتی شهری میشود. یکی از موضوعات اساسی در بررسی و پایش جزایر حرارتی شهری، واکاوی و شناسایی تغییرات زمانی و مکانی آنها است که در این رابطه آمار فضایی بهخوبی توانسته است به این مهم بپردازد. در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از سنجنده TM ماهواره Landsat5 و سنجندههای OLI و TIRS ماهواره Landsat8، تغییرات زمانی و مکانی دمای سطحی شهر زنجان مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور ابتدا تصاویر مربوط به 4 دوره زمانی سالهای 1987، 1999، 2007 و 2016 گردآوری و سپس با استفاده از الگوریتم پنجره مجزا، دادههای دمایی موجود در شهر زنجان استخراج گردید. در مرحله بعد با استفاده از آماره خودهمبستگی فضایی موران و شاخص G به تحلیل فضایی دادههای دما پرداخته شد. براساس نتایج تحقیق مشخص شد که بیشترین مقادیر دمایی در شهر زنجان مربوط به مناطق دارای زمینهای بایر و کمترین مقادیر در مناطق حاوی پوشش گیاهی، کاربریهای مرکزی شهر و بافتهای فرسوده رخ داده است. تحلیل خودهمبستگی فضایی موران در سطح اطمینان 99 درصد نشان داد که دادههای دمای سطحی شهر زنجان دارای ساختار فضایی بوده و به شکل خوشهای توزیع شدهاند. نتایج شاخص Gi* نیز نشان داد که در تمامی سالهای موردمطالعه دمای حداکثر متعلق به زمینهای بایر بوده است.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از سنجنده TM ماهواره Landsat٥ و سنجنده های OLI و TIRS ماهواره Landsat٨، تغییرات زمانی و مکانی دمای سطحی شهر زنجان مورد بررسی قرار گیرد.
تحلیل خودهمبستگی فضایی موران در سطح اطمینان ٩٩ درصد نشان داد که داده های دمای سطحی شهر زنجان دارای ساختار فضایی بوده و به شکل خوشه ای توزیع شده اند.
در این رابطه پژوهش های مختلفی در دنیا برای اندازه گیری دمای سطح زمین با استفاده از فناوری سنجش ازدور انجام گرفته است .
نتایج پژوهش آن ها نشان داد که داده های دمای سطحی تهران دارای ساختار فضایی بوده و به شکل خوشه ای توزیع شده است .
Universal Transverse Mercator 123 (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٢ نمای کلی قاب و موقعیت قرارگیری شهر زنجان به منظور تحلیل چند زمانه دمای سطحی شهر زنجان در بازه زمانی بلندمدت از تصاویر ماهواره ای Landsat در ردیف ٣٥ و گذر ١٦٦ با مشخصات زیر (جدول ١) استفاده گردید.
جدول ٦ تعداد نقاط H-H و L-L موران محلی برای دمای سطحی شهر زنجان بین سال های ١٣٦٦ تا ١٣٩٥ {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} به منظور حصول اطمینان از مناطق دارای خوشه های با ارزش بالا و پایین از آماره *GI یا HOT SPOT استفاده شد.
با توجه به این یافته ها میتوان علت بالا بودن آماره خودهمبستگی فضایی موران عمومی (٠/٩٨) را پیدایش خوشه های داغ و خنک در سطح شهر زنجان دانست .
L, Li (1995) “Towards a local split window method over land surfaces”, Internatoinal Journal of Remote Sensing, Vol. 11, pp.