چکیده:
نهضت ترجمه در مشرق اسلامی در خلال چهار قرن خود مراحل مختلفی از کمال را طی کرده.
پژوهشگران جدید در تقسیم دوره هایی که بر نهضت ترجمه گذشته اختلاف نظر دارند. یک عده کسانی
هستند که از نهضت ترجمه در دو مرحله از تطور و با حصر آن در عصر عباسی بدون اشاره به عصر اموی
یاد کردهاند. برخی دیگر نهضت ترجمه را در دو مرحلهی عصر اموی و عباسی قرار داده اند و دیگر
تقسیمبندیهای. در این پژوهش در نظر داریم به بررسی نهضت ترجمه در عصر عباسیان با نگاهی گذرا به
دوره های قبل از آن بپردازیم. در این متن به بررسی موارد ذیل خواهیم پرداخت: نهضت ترجمه در قرن اول
هجری، نهضت ترجمه در قرن دوم هجری، نهضت ترجمه در قرن سوم هجری، نهضت ترجمه در قرن
چهارم هجری، دلایل توجه مسلمانان به ترجمه، اسامی نامیترین ناقلین مترجمین زمان عباسیان (خاندان های حکومت گر، وزیران، طبیبان و. . .)
خلاصه ماشینی:
"نهضت ترجمه در قرن دوم هجری "از اواسط نیمۀ اول قرن دوم هجری یعنی بعد از سال ١٣٢ هجری و تشکیل دولت عباسی بدست ایرانیان ، چون سیاست دولت اسلامی نسبت بموالی و ملل غیر عرب خاصه ایرانیان دگرگونه گشت و نژاد ایرانی در همۀ امور و شؤن نفوذ و دخالت یافت طبعا بسائقۀ سابقه یی که در تمدن داشت شروع بترویج علوم و فنون کرد و حتی خلفای اسلامی هم از این حیث تحت تأثیر محیط ایرانی خود قرار گرفتند و به همین سبب توجه بعلوم و ترجمه و نقل کتب علمی از یونانی و پهلوی و سریانی و هندی شروع شد.
اسحق در ترجمه مهارت یافت و مانند پدر کتابهائی از یونانی بعربی ترجمه کرد و بیشتر کتاب های حکمت (مانند کتابهای ارسطوطالیس و غیره ) را ترجمه مینمود ولی پدرش غالبا به ترجمۀ کتاب های طبی و بخصوص کتابهای جالینوس مشغول بود و کمتر کتابی از جالینوس ترجمه شده که یا دست کار حنین نبوده و یا اقل حنین آنرا اصلاح نکرده است و اگر غیر از این میبود کسی بآن ترجمه توجه نداشت .
خلفاء بیش از دیگران بترجمۀ علوم و آداب پیشینیان دست بکار شدند و چون بعضی از این ترجمه ها میان مردم منتشر شد و مردم بغداد بر آن آگهی یافتند عده ای از بزرگان آن شهر برای پیروی از منظور خلفاء مترجم استخدام کردند و با پول و سرمایۀ خود به نقل و ترجمۀ کتب علمی پرداختند" (جرجی، زیدان ، تاریخ تمدن اسلام ، ص ٥٦٣-٥٦٤)."