چکیده:
به مجموعهای از تواناییهای مادی و معنوی که در قلمرو یک واحد جغرافیایی- سیاسی بهنام کشور وجوددارد، قدرت ملی گفتهمیشود. سنجش و اندازهگیری قدرت ملی کشورها بهمنظور تعیین جایگاه کشور در نظام ژئوپلیتیک جهانی و مقایسه قدرت کشورها، همواره از دغدغههای جغرافیدانان سیاسی، دانشمندان علوم سیاسی و روابط بینالملل بودهاست. ازهمینرو، تلاشهای متعددی از سوی صاحبنظران برای سنجش قدرت کشورها در قالب ابداع روشها و مدلهای تکمتغیره و چندمتغیره محدود انجامشدهاست. در این پژوهش با مروری بر مدلهای پیشین سنجش قدرت ملی و با استفاده از مدل جدید سنجش قدرت ملی، قدرت کشورهای جهان اسلام در قالب نه فاکتور اقتصادی، سیاسی، نظامی، فضایی، فرامرزی، سرزمینی، علمی و فناوری، اجتماعی و فرهنگی بررسی و ارزیابی شدهاست. بر این اساس، ضمن مشخصکردن رتبه کشورهای جهان اسلام از نظر میزان قدرت در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و... به مقایسه رتبه جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مذکور در هریک از فاکتورهای نهگانه و همچنین در مجموع فاکتورها (میزان قدرت ملی) پرداخته، و در پایان نیز ساختار سهسطحی قدرت بر اساس مدل مزبور ترسیم شده و جایگاه کشورهای جهان اسلام در این ساختار مشخصشدهاست.
خلاصه ماشینی:
به مقايسه رتبه جمهـوري اسـلامي ايـران بـا کشـورهاي مذکور در هريک از فاکتورهاي نه گانه و همچنين در مجموع فاکتورها (ميزان قدرت ملي) پرداختـه ، و در پايان نيز ساختار سه سطحي قدرت بر اساس مدل مزبور ترسيم شـده و جايگـاه کشـورهاي جهـان اسلام در اين ساختار مشخص شده است .
2000 منبع : زرقاني، ١٣٨٥: ١٤٦ از سوي ديگر برخي از صاحب نظران ازجمله آينيس کـلاد، ويليـام تامپسـون (تلـيس ، ١٣٨٣: ٢٨) کينزلي ديوس و گلد اشتاين (٥٩: ١٩٩٩ ,Goldstein) از شاخص هاي تک متغيره محدود ماننـد درآمـد سرانه ، توليد ناخالص ملي، تعداد نيروي نظامي، هزينه نظامي، سطح تکنولـوژي و نظـاير آن بـه عنـوان نماد و نمايشگر سطح قدرت ملي کشورها استفاده کرده اند کـه ايـن رويکـرد نيـز بـه انعکـاس تمـامي قابليت ها و تواناييهاي يک ملت يا کشور و مقايسه آن بـا ديگـران قادرنيسـت (٣٢ :٢٠٠٤ ,Kadera).
ده قدرت برتر جهان اسلام در فاکتور فرهنگي چنانکه در نمودار فوق (نمودار ٢) نشان داده شده است رتبه بندي کشورها در فاکتور فرهنگي، بـدين صورت است که کشورهاي ترکيه ، جمهوري اسلامي ايران ، مصر، اتيوپي، تونس ، لبنان ، مالزي، کويـت ، الجزاير و مراکش رتبه هاي يکم تا دهم را به خود اختصاص داده اند.
ده قدرت برتر جهان اسلام در فاکتور اجتماعي همان طورکه در نمودار (٣) نشان داده شده است در فاکتور اجتمـاعي، کشـورهاي انـدونزي، امـارات متحده عربي، جمهوري اسلامي ايران ، بوسني و هرزگوين ، آلبـاني، بحـرين ، اردن ، بـنگلادش ، مصـر و کويت رتبه هاي يکم تا دهم را به خود اختصاص داده اند.