چکیده:
در سدههای اخیر تاریخ ایران، کمبود نان همواره یکی از بحرانهای اصلی بوده است. قحطی نان و خواروبار از مسائل مختلف جغرافیایی و سیاسی، کاهش نزولات آسمانی، شیوه کشاورزی سنتی و بروز دو جنگ جهانی ﻣﺘﺄثر بود. با بروز قحطی، مردم و دولتهای وقت با بحران کمبود نان مواجه میشدند. نانیکه غذای اصلی مردم بود. این پژوهش بهدنبال پاسخگویی به پرسشهای ذیل است: وضعیت نان شهر اصفهان در دوره پهلویاول به چه صورت بود. چه اقداماتی برای رفع این مشکلات صورت گرفت؟ اقدامات دولت تا چه میزان در حل مشکل نان در اصفهان مؤثر بود. براساس یافتههای بهدستآمده در این پژوهش، در دوره پهلویاول برای رسیدگی به وضعیت نان شهر اصفهان و رفع مشکلات آن اقداماتی صورت گرفت. بخشی از این اقدامات عبارت بود از: دخالت مستقیم دولت در خرید گندم از کشاورزان و فروش آن به نانواها، تدوین نظامنامههایی برای کاهشدادن و تثبیتکردن قیمت نان، نظارت بر عملکرد نانواها ازطرف بازرسان شهرداری اصفهان، رسیدگی به وضعیت بهداشت مغازههای نانوایی و سلامت نانواها، صدور مجوز قانونی ازطرف شهرداری برای فعالیت نانواییها. بهنظر میرسد که در دوره پهلویاول، دولت تلاشهایی انجام داد؛ اما بهطور قطع مشکلات نان شهر اصفهان را خاتمه نداد؛ زیرا بروز جنگجهانیدوم و وقایع شهریور1320/1941م، نشان داد که مشکلات ریشهدار مربوط به نان در شهر اصفهان همچنان پابرجاست. در این مقاله، روش پژوهش بهصورت کتابخانهای و بررسی اسناد و روزنامهها و تطبیق و تحلیل منابع موجود، بهخصوص منابع اصلی، است.
In recent centuries، bread shortage، has always been considered as one of the crisis of contemporary history. The famine of bread and groceries was the result of different geographical and political issues، lack of rainfall، traditional agricultural method and the outbreak of two world wars in Iran. The famine confronted people and governments with the crisis of bread shortage which was the staple food of people. This study is to answer the following questions: How was the situation of bread in Isfahan city during the first Pahlavi era? What measures had been taken to solve the problem? How successful were the government measures in this regard? According to the findings of the research، some measures were taken during the first Pahlavi era to solve the problem، including: direct state intervention in buying wheat from the farmers and selling it to the bakers; designing regulations to lower and stabilize the price of bread; considering the health issues of bakers and bakeries; issuing business licenses for the bakeries by the municipalities. It seems that the government، despite the efforts، had not been able to terminate the bread problem in Isfahan city because the outbreak of World War II and the events of Shahrivar 1320 A.H showed that the deep-rooted problem of bread in Isfahan still remained. The research method in this article was library method، by comparing and analyzing resources especially the main resources. In this study، the collected data were organized and analyzed for conclusion.
خلاصه ماشینی:
بخشی از این اقدامات عبارت بود از: دخالت مستقیم دولت در خرید گندم از کشاورزان و فروش آن به نانواها، تدوین نظامنامههایی برای کاهشدادن و تثبیتکردن قیمت نان، نظارت بر عملکرد نانواها ازطرف بازرسان شهرداری اصفهان، رسیدگی به وضعیت بهداشت مغازههای نانوایی و سلامت نانواها، صدور مجوز قانونی ازطرف شهرداری برای فعالیت نانواییها.
روند و نتایج سیاستگذاریهای اقتصادی دولت شامل این اقدامات بود: دخالت مستقیم دولت در خرید گندم از کشاورزان و فروش آن به نانواها، نامرغوبی کیفیت نان باوجود قیمت کم آن، تدون نظامنامههایی برای کاهش قیمت نان، نظارت بر عملکرد نانواها ازطرف بازرسان شهرداری اصفهان، رسیدگی به وضعیت بهداشت مغازههای نانوایی و سلامت نانواها از طریق چکاپ پزشکی و صدور مجوز قانونی ازطرف شهرداری برای فعالیت نانواییها.
در فرهنگ غذایی مردم ایران و بهویژه برای طبقات کمدرآمد، نان بهعنوان غذای اصلی اهمیت بسیار دارد؛ پس کمبود شدید نان و خواروبار در مقاطع مختلف زمانی، افزایش قیمت نان، کیفیت پایین نان که نانواها آرد گندم را با خاکاره و شن و مواد ناماکول ترکیب میکردند و ناتوانی دولت در کنترل این مسائل درگیری و زدوخورد مردم را با مسئولان باعث میشد.
در کنار مشکلات مربوط به گرانی نان و نامرغوبی آن که از سوءعملکرد نانواها ناشی بود، از سال 1308ش/1929م به بعد، در روزنامه اطلاعات گزارشهایی از بروز آفات نباتی در دست است؛ گزارشهایی از حمله حشرات مضر همچون ملخ و سن به محصول صیفی و مزارع گندم و جو در شهرهای ایران و همچنین شهر اصفهان و حومه آن که این مسئله بر معضل ارزاق عمومی و بهطور اخص وضع نان در شهر اصفهان ﺗﺄثیر بسیاری گذاشت.