چکیده:
یکی از آفات دین و دینداری مسئله غلو در مورد پیامبران، اولیاء، بزرگان ورهبران دینی است. این مشکل در ادیان پیشین بوده که خداوند در قرآن از آن نهی فرموده است.ائمه معصومین نیز با این مسئله مقابله نمودهاند. در زمان ما مبارزه با این آفت یکی از وظائف دینپژوهان وعالمان دینی است.حدیث یکی از راههایی است که غلوّ از طریق آن به درون دین راه پیدا میکند از جمله احادیث غلوّ آمیز عبارت مشهور زیر است؛ «عن رسول الله عن اللّه (تبارک و تعالی) انّه قال: یا احمد! لو لاک لما خلقت الافلاک، و لو لا علیّ لما خلقتک؛ و لو لا فاطمة لما خلقتکما.» با بررسی دقیق ملاحظه شد که اولا: این مطلب سند و منبع معتبری ندارد. ثانیا: از جهت متن و محتوا نیز دارای مشکلات جدی است زیرا این عبارت دارای سه بخش است.بخش اول آن (لو لاک لما خلقت الافلاک) با آیات وروایات صحیح (منقول از شیعه واهل سنت) وعقل قابل تایید است.ولی دو بخش دیگر آن مخالف قرآن، سنت وعقل است ودر نتیجه قابل پذیرش نمیباشد. برخی تلاش کردهاند تا آن را به نحوی توجیه کنند ما توجیهات را نیز مورد بررسی قرار داده و روشن شد که توجیهات مذکور از این دوبخش از روایت غیر قابل قبول است.
خلاصه ماشینی:
"در حالی که باتوجه به شهرت مرحوم شیخ صدوق و نیز کتب او، هیچ کس در زمانی بیش از ٤٠٠ سال فاصله بین ایشان ومرحوم شهید، چنین مطلبی را روایت نکرده و بسیار بعیدو بلکه تا حدودی غیر ممکن به نظر میرسد که این عبارت با این محتوای خاص را مرحوم شیخ در کتاب های متعددش ننوشته و تنها به نقل شفاهی اکتفا کرده باشد و این نقل شفاهی نیز از طریقی نا معلوم به مرحوم شهید رسیده باشد، لذا بعید نیست که اشتباهی از جانب مرحوم شهید و یا یکی از افراد بعد از ایشان رخ داده باشد.
و با این بیان روشن میشود که بهترین افراد انسان (اگر در بین انسان ها افرادی باشندکه از هر جهت برتری داشته باشند) غایت و غرض اصلی از خلقت آسمانها و زمینند، و لفظ آیه نیز خالی از اشاره و دلالت بر این معنا نیست ، برای اینکه جمله أیکم أحسن عملا میفهماند که مقصود اصلی مشخص کردن کسی است که بهتر از دیگران عمل میکند چه اینکه آن دیگران اصلا عمل خوب نداشته باشند، و یا داشته باشند ولی به پایه آنان نرسند.
در این کتاب بیشتر به تبیین بخش اول عبارت پرداخته اند وتنها مطلبی که در باره بخش سوم عبارت که علی القاعده موضوع اصلی کتاب است بیان شده ، مطلب زیر است : «معنی «لولا فاطمه » اما معنی جمله سوم «لولا فاطمه لما خلقتکما» اگر فاطمه نبود شمایان را نمیآفریدم ..."