چکیده:
روش های تربیتی اسلام وسیله ای برای کمال و بالندگی انسان است. بدون تردید رابطه نزدیکی میان روش تربیتی اســلام و مســیر زندگی انسان با نوع نگاه ویژه اسلام به انسان وجود دارد. لذا هدف پژوهش حاضر، اســتنتاج ویژگی های انســان براســاس روش های تربیتی اسلام است و در واقع، بررسی این موضوع که هر کدام از روش های تربیتی برای به فعل رســاندن یا حذف کدام ویژگی انســانی توصیه شده اســت. این پژوهش به دنبال پاســخگویی به این ســوال اســت که در دل روش های تربیتی اسلام چه نگاهی نسبت به انسان و ویژگی های وی نهفته است؟ آیا با کنکاش در روش های تربیتی اسلام می توان به توصیف وی ژگی های انســان پرداخت؟ بدین منظور، با تکیه بر روش تحلیلی- اســتنتاجی از بیــن حــدود هفتاد روش تربیتــی، ده روش به عنوان نمونه انتخــاب و با تکیه بر مبانی انسان شناســی منتج از متون دینی به استنتاج ویژگی های انسان پرداخته شد. یافته ها بیانگر این اســت که زیربنای هر یک از روش های تربیتی، دیدگاه خاصی نســبت به انســان و
ویژگی های او اســت و بر همین اساس انسان شناســی خاصی بر روش های تربیتی اسلام حاکم است.
خلاصه ماشینی:
يکي از راه هاي دقيق براي شــناخت انســان و ويژگي هاي او، توجه به روش هاي تربيتي اسلام و بيرون کشيدن صفات و ويژگي هاي او براســاس اين روش هاي تربيتي اســت ؛ چرا که در اين روش ، از دســتاوردهاي وحياني و معارف ديني بهره گيري مي شود که از جامعيتي ويژه برخوردارند و داراي ويژگــي اتقــان و خطاناپذيري هســتند و چه ابزاري بيشــتر از روش هاي تربيتي اسلام مي تواند به شناخت ويژگي هاي انسان و در واقع انسان شناسي ديني کمک کند؟ اما متأســفانه در توصيف صفات انسان و انسان شناســي ديني ، کمتر از اين روش بهره گرفته شده است و همين امر ضرورت انجام پژوهش در اين زمينه را چندين برابر مي نماياند.
همه ويژگي هاي مثبتي که در قرآن براي انسان ذکر شده است ، نشان دهنده کرامت تکويني انســان اســت که البته زمينه را براي ســير و حرکت او به ســمت کمال و کرامت اکتسابي فراهــم مي کند.
علاوه بر اين ويژگي هــاي مثبت ، در قرآن صفات و جنبه هاي منفي وجود انســان هم مورد توجه قرار گرفته است تا بر موضوع کرامت اکتسابي تأکيد شود و انسان به سمت کســب کمالات و دوري از صفات رذيله برانگيخته شود.
(کهف : ٥٦) همچنين ، قرآن کريم برخورد صحيح را ِ ِ ِ ِ ِ به عنوان يکــي از روش هاي تربيتي خود مورد تأکيد قــرار مي دهد، زيرا هنگامي مي توان فردي را در مســير رشــد هدايت کرد که با وي به گونه اي صحيح برخورد شود؛ (نصري ، ١٣٦١) مثلا، در آيه «اذهبا إلي فرعون إنه طغي .