چکیده:
روش شناسی یکی از ارکان مهم دستگاه واره فکری علم دینی است. گرچه به لحاظ رتبی، شناسایی روش مطلوب مطالعه علمی، تابعی از فلسفه عام در یک دستگاه واره علمی است اما به جهت دیگر، می توانند مقوم یکدیگر نیز باشند. هدف مطالعه حاضر، مقایسه روش شناختی علم راجی و علم دینی وبد که حاصل آن شناسایی هشت تفاوت در این خصوص شد. تفاوت های کلیدی که بین علوم رایج و علوم انسانی اسلامی فرض شدند عبارت اند از: مبادی فلسفی، اهداف و غایات انسان، تعریف نظری و عملیاتی متغیرها، نحوه تدوین فرضیه ها، معیار صحت فرضیه، مطالعه لایه های عمیق تر پدیده ها، استفاده از روش های متنوع پژوهش و تعیین نظام موضوعات. در راستای شناسایی روش شناسی مطلوب علم دینی، حاصل برخی تاملات، متنهی به پیشنهاد و تبیین یک نمودار روش شناختی از منظر علم دینی شد.
خلاصه ماشینی:
بررسی تفاوتهای روششناختی علم دینی و علم رایج دکتر سید محمدرضا تقوی<FootNote No="24" Text=" استاد روانشناسی بالینی و عضو پژوهشکده تحول و ارتقای علوم انسانی اجتماعی دانشگاه شیراز.
تفاوتهای کلیدیای که بین علوم رایج و علوم انسانی اسلامی فرض شدند عبارتاند از: مبادی فلسفی، اهداف و غایات انسان، تعریف نظری و عملیاتی متغیرها، نحوه تدوین فرضیهها، معیار صحت فرضیه، مطالعه لایههای عمیقتر پدیدهها، استفاده از روشهای متنوع پژوهش و تعیین نظام موضوعات.
اكثر این دیدگاهها، بحث علم دینی را در سطح نظری و معرفتشناسی طرح كردهاند؛ اما مشخص نكردهاند كه در برخورد با تجربه در عالَم واقع و نشئه مادی دنیا، محقق چگونه روشی را باید به خدمت بگیرد تا بتواند به شكار حقایق و تولید علم دست یابد.
منظور از علم دینی در این مقال، دستگاهوارۀ فکریای است که از نظر مبانی (هستیشناسی، انسانشناسی، ارزششناسی)، هدف (جاریکردن و تقویت سنتهای الهی)، غایت (حرکت به سمت تقرب فردی و اجتماعی)، منابع (برگرفته از نظام تکوین یا سیر آفاقی و انفسی و نظام تشریع)، روش (معرفتشناسی)، معیار صحت (حجیت شرعی، کارآمدی و انسجام/هماهنگی) و نظام موضوعات (برگرفته از واقعیات اجتماعی و در راستای تحقق ظهور منجی عالم عج) به سمت اتحاد وجودی با امهات اعتقادات اسلامی پیش میرود.
2. یکی از تفاوتهای علم دینی و علم رایج، تعیین غایات علم توسط این دو دیدگاه است که نهایتاً از طریق تنظیم معیار صحت، روش تحقیق را هم تحت تأثیر قرار میدهد و نتیجه پژوهش را به داوری مینشیند.