چکیده:
توجه به مسئله ضرورت تحول در علوم، به ویژه علوم انسانی از مهم ترین و ارزشمندترین دستاوردهایی است که انقاب اسامی ایران برای جهان اسام به ارمغان آورد. در جمهوری اسامی به نسبت دیگر کشورهای مسلمان فضایی ایجاد شده است که پژوهشگران و صاحب نظران در باب آن نظریه پردازی کرده و چگونگی آن را تبیین کنند؛ زیرا این دستاورد در صورتی به جوامع اسامی انتقال پذیر است که درباره چیستی علوم انسانی و فرایندهای مورد نیاز برای تحول در آن بیشتر و دقیق تر اندیشید. در این مقاله پس از بررسی چیستی علم و علوم انسانی و با این مفروض که تحول در علوم انسانی به معنای تبدیل پایدار و دارای مرجعیت علمی در مبانی و بنیادها، روش ها، مفاهیم، ساختارها، نظریه ها و مکاتب و متون علمی در جهت مطلوب است، ساحت های این تحول معرفی و مراحل فرایندهای «راهبردی»، «مدیریتی» و «معرفتی» تحول در علوم انسانی تشریح می شود. با این بیان معلوم می شود که در تحول علوم انسانی، رویکرد ترمیمی، تهذیبی و پیرایشی، نقلی سازی و بومی سازی فرهنگی و کاربردی محض منظور نیست، و
مقصود از تحول در علوم انسانی، فرایندی است که در آن، نظریه های علوم انسانی، روش مندانه و مبتنی بر مبانی و منابع اسامی (عقل، تجربه و نقل دینی) در راستای مقاصد شریعت و نیازهای جامعه اسلامی تولید شوند.
خلاصه ماشینی:
2) فریضه علم، خصوصیتی دارد که آن را از دیگر واجبات جدا میکند از جمله: الف: برخی واجبات همانند نماز جمعه و جهاد، مختص گروهی خاص و فقط به مردان واجب است؛ اما فریضه علم بر هر مسلمانی اعم از مرد و زن واجب است و نمیتوان به سبب آن که در حدیث کلمه «مسلم» بیان شده ادعا نمود که طلب علم فقط شامل مردان میشود؛ چرا که اولاً: در کتابهای حدیثی، روایت مذکور به صورت «طلب العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه» بیان شده است؛<FootNote No="157" Text=" مشکاهالانوار، طبرسی، ص 132 و بحار الانوار ج 1 ص 107.
<FootNote No="168" Text=" چالمرز، چیستی علم، ترجمه سعید زیباکلام، انتشارات سمت، چاپ هشتم، 1387 و جان لازی، درآمدی تاریخی به فلسفه علم، ترجمه علی پایا، مرکز نشر دانشگاهی، 1362، دانالدگیلیس، فلسفه علم در قرن بیستم، ترجمه حسن میانداری، قم- تهران، انتشارات سمت و مؤسسه طه، 1381 و توماس.
س. کوهن، ساختار انقلابهای علمی، ترجمه عباس طاهری، نشر قصه،1383 و سمیر اُکاشا، فلسفه علم، ترجمه هومن پناهنده، فرهنگ معاصر، تهران، 1387 و لویس ویلیام هلزی هال، تاریخ و فلسفه علم، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، انتشارات سروش، تهران، 1363 و محمدتقی مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ج1 ص 61، شرکت چاپ و نشر بینالملل وابسته به مؤسسه انتشارات امیر کبیر، زمستان 83.
مرحله دوم؛ نقد: این مرحله با تدوین و نشر مقالات علمی و برگزاری نشستهای تخصصی و کرسیهای نقد و مناظره در چهار گام به ترتیب ذیل صورت میپذیرد: گام نخست: نقد کتابهای درسی به لحاظ روشی و محتوایی؛ گام دوم: نقد نظریههای غربی با یکدیگر؛ برای نمونه: نقد نظریههای جامعهشناسی ماکس وبر به وسیله نظریههای گیدنز و پارسونز جهت مقابله با رویکرد انحصارگرایی غربی؛ گام سوم: نقد نظریههای غربی با بهرهگیری از آموزههای اسلامی؛ گام چهارم: نقد مبانی، پارادایمها و روششناسی علوم انسانی غربی با مبانی معرفتشناختی و فلسفی اسلام.