چکیده:
پیامبر خدا(ص) و امامان معصوم(ع) گذشته از رسالت، بیان شریعت که از پرتو جعل الهی بر عهده آنان آمده، جهات دیگری نیز دارند. گفتار، کردار و تقریر معصومان(ع) سنّت را به عنوان یکی از منابع استنباط رقم زده است؛ اما مشکلی که در این میان برای مستنبط احکام رخ می دهد آن است که آیا از هر روایتی می توان استنباط فقهی صورت داد یا نه؟ در اینجاست که سخن از شئون و جهات مبیّنان شریعت و کشف دقیق قلمرو سنت برای فقیه، موضوعی مهم شمرده می شود. مسئله ای که پژوهش حاضر بدان پرداخته، عبارت از روش کشف قلمرو سنت است. به منظور حل این مسئله، پنج روش ، بررسی و ارزیابی شده است. این روش ها عبارت اند از: عقلی محض، عقلی نقلی، نقلی فقهی، سیستماتیک و نقلی محض. روش نقلی محض اگر با مصداق شناسی شئون، تکمیل و با بهره ازروش های دیگر پیشرفت داده شود، بی تردید بهترین راه است.
خلاصه ماشینی:
روششناسی کشف قلمرو سنت ابو القاسم علیدوست سیدمرتضی حسینی* چکیده پیامبر خدا(ص) و امامان معصوم(ع) گذشته از رسالت، بیان شریعت که از پرتو جعل الهی بر عهده آنان آمده، جهات دیگری نیز دارند.
گفتار، کردار و تقریر معصومان(ع) سنّت را به عنوان یکی از منابع استنباط رقم زده است؛ اما مشکلی که در این میان برای مستنبط احکام رخ میدهد آن است که آیا از هر روایتی میتوان استنباط فقهی صورت داد یا نه؟ در اینجاست که سخن از شئون و جهات مبیّنان شریعت و کشف دقیق قلمرو سنت برای فقیه، موضوعی مهم شمرده میشود.
افرادی نیز در همان جهت خاص بیان شریعت، به تفصیل باور دارند و برخی از گزارههای یک نص را از بیان شریعت خارج میدانند؛ برای نمونه درباره روایت «أنت و مالک لابیک» اختلاف است که آیا از شأن تشریع صادر شده است یا روایت در صدد بیان حکمی اخلاقی است؟ برخی از این روایت، احکام شرعی در ابواب گوناگون استخراج میکنند؛ اما بعضی آن را صریح در بیان حکمی اخلاقی میدانند.
فصل یکم: اندیشهها بیتردید مبینان معصوم شریعت دارای مجموعهای از جهات در زندگی خود بودهاند؛ اما قلمرو سنت چه میزانی از این جهات را درنوردیده است؟ آیا همه جهات، شأن نبوی یا ولوی است یا گسترهای از جهات به نقشها و گستره دیگر به شأنها اختصاص دارد؟ هر دو طرف این پرسش، مورد نظر محققان قرار گرفته است.
نگارنده بر این باور است که روش نقلی محض باید محور کشف سنت تلقی و به کار گرفته شود؛ زیرا شاخصهای مورد نظر را دارد، اما کافی نیست و باید به مصداقشناسی شئون نیز روی آورد.