چکیده:
امروزه مفهوم شــهروندی و اهمیت نقش آن در تحقق پذیری جامعه فعال مدنی به یکی از موضوعات بااهمیت در تمامی حوزه های علوم انســانی تبدیل شــده است . با پیروزی انقلاب شکوهمند اســلامی ، قانون اساسی کشور بر مبنای قوانین اسلامی بازنگری شد و اصول این قانون ، در تعامل مناســبی با شــهروندی قرار گرفت . با توجه به ماهیت و سابقه حکومت جمهوری در ایران و اهمیت موضوع حقوق شــهروندی طی چند ســال گذشته ، مایه ســعادت اســت که برای احقاق حق شــهروندی از الگوهای الهی ـ اسلامی استفاده شود. حقوق شهروندی در اسلام ، یکی از اساسی ترین حقوق و تلاش های سراسر زندگی پیامبــر (ص ) و امامان معصوم (ع )، بــرای حفظ ، حمایت و نظارت بر احقاق حقوق افراد بوده اســت . یکی از کامل ترین منابع موجود در باب حقوق شــهروندی و افتخار جاودان آئین تشیع ، کتاب پربار نهج البلاغه است . این پژوهش با هدف بررسی مبانی احقاق حقوق شهروندی از منظر نهج البلاغه ، و با مداقه در این کتاب ارزشمند، انجام شده است . با تحقق امامت حضرت علی (ع )، معیار شــهروندی مد نظر پیامبر اســلام (ص ) (اصل تقوی )، در جامعه حکم فرما شــد. توصیه های آن حضرت در باب حقوق شــهروندی در نهج البلاغه ، معیــاری متقن برای جامعه امروز به شــمار می آید. در جامعه شــهروندگرای مورد تاکید حضرت علی ، مسئولیت و پاسخ گویی ارزش است ؛ حکومت نوعی امانت در دست مردم و حاکمان بوده و راز ماندگاری آن ، احقاق حقوق طرفین اســت . برخلاف پیش شرط های مادی شــهروندی در غــرب ، حضرت امیر (ع ) حقوق شــهروندی را بر مبنای نگرشــی انســان مدارانه و بشردوســتانه حکم فرما و با تاکید بر وحدت ، انصاف ، مســئولیت پذیری ، قانون مداری ، مهرورزی و مشارکت آگاهانه مردم ، محقق فرمود.
خلاصه ماشینی:
مباني احقاق حقوق شهروندي در نهج البلاغه عبدالرضا پاکشير استاديار بخش شهرسازي دانشگاه شيراز سپيده برزگر دانش آموخته برنامه ريزي شهري ، دانشگاه شيراز چکيده امروزه مفهوم شــهروندي و اهميت نقش آن در تحقق پذيري جامعۀ فعال مدني به يکي از موضوعات بااهميت در تمامي حوزه هاي علوم انســاني تبديل شــده است .
اسلام ، نهج البلاغه ، حقوق شهروندي ، احقاق حق شهروند، قانون اساسي مقدمه مفهوم حقوق شهروندي از ابتداي شکل گيري جوامع انساني ، همواره مسبب پرسش هاي گوناگوني در ذهن انســان بوده است : اينکه منشــأ و قلمرو اين حقوق چه بوده و مراجع اجرايي آن کدامند؟ قدمت اين پرســش ها به بلنداي تاريخ تمدن بشــري و نحوة پاسخ به آنها نيز، به همان اندازه متنوع و متکثر اســت .
<رجوع شود به تصویر صفحه> </رجوع شود به تصویر صفحه> تصريح برخورداري از حمايت قانوني توجه به ابعاد مختلف حقوقي افراد <رجوع شود به تصویر صفحه> جدول شماره ١: اصول قانون اساسي کشور مرتبط با شهروندي (مأخذ: نگارندگان ) حقوق شهروندي در دين مبين اسلام چيســتي شــهروندي ، چگونگي ارتباط شــهروندي با ديگر نهادهاي اصلي اجتماعي و فرآيندهاي تاريخي يا علي پديدآورنده و گســترش دهندة شــهروندي همواره مورد توجه ِ انديشــمندان از دوران باســتان تاکنــون بوده اســت (ترنر، ١٣٨٦: ص ١٥٤).
امام علي (ع )، قرن ها پيش از مطرح شــدن اين مباحث ، ضمانت احقاق شــهروندي را به ميزان مشــارکت فعال شــهروندان در عرصۀ شهروندي نســبت داده اند و تحقق پذيري حکومــت و آرمان هاي آن را در گرو نقش مردم و پيروي همگان از قوانين دولت معرفي کرده اند (عربي فر، ١٣٨٩: ص ٨١).